Nobelovu nagradu za fiziku 2022. zajednički su dobili Alain Aspect, John F. Clauser i Anton Zeilinger
Nobelova nagrada za fiziku 2022. zajednički je dodijeljena Alainu Aspectu, Johnu F. Clauseru i Antonu Zeilingeru za eksperimente sa zapletenim fotonima i njihov rad u pionirskoj kvantnoj informacijskoj znanosti.
Trio je osvojio 10 milijuna švedskih kruna, koje će ravnomjerno podijeliti laureati.
“Postaje sve jasnije da se pojavljuje nova vrsta kvantne tehnologije. Vidimo da je rad laureata sa zapetljanim stanjima od velike važnosti, čak i izvan temeljnih pitanja o tumačenju kvantne mehanike,” kaže Anders Irbäck, predsjednik Nobelovog odbora za fiziku.
Alain Aspect, rođen je 1947. u Agenu, Francuska. Doktorirao je 1983. na Sveučilištu Paris-Sud, Orsay, Francuska. Profesor je na Université Paris-Saclay i École Polytechnique, Palaiseau, Francuska.
John F. Clauser istraživački fizičar, SAD razvio je ideje Johna Bella, što je dovelo do praktičnog eksperimenta. Kada je izvršio mjerenja, ona su poduprla kvantnu mehaniku jasno kršeći Bellovu nejednakost. To znači da se kvantna mehanika ne može zamijeniti teorijom koja koristi skrivene varijable.
Anton Zeilinger, profesor na Sveučilištu u Beču, Austrija koristeći rafinirane alate i duge nizove eksperimenata. Anton Zeilinger je počeo koristiti zapletena kvantna stanja. Između ostalog, njegova istraživačka skupina demonstrirala je fenomen nazvan kvantna teleportacija, koji omogućuje premještanje kvantnog stanja s jedne čestice na drugu na velikoj udaljenosti.
Profesor na Université Paris-Saclay i École Polytechnique, Palaiseau, Francuska Alain Aspect razvio je postavku, koristeći je na način da zatvori važnu rupu u zakonu koja je ostala nakon rada Johna Clausera. Uspio je promijeniti postavke mjerenja nakon što je zapleteni par čestica napustio svoj izvor, tako da postavka koja je postojala kada su emitirani nije mogla utjecati na rezultat.
Nobelova nagrada za fiziku 2020. podijeljena je, polovina dodijeljena Rogeru Penroseu “za otkriće da je stvaranje crne rupe snažno predviđanje opće teorije relativnosti”, a druga polovica Reinhardu Genzelu i Andrei Ghez “za otkriće supermasivnog kompaktnog objekta u središtu naše galaksije. “
Sir Roger Penrose OM FRS je engleski matematički fizičar, matematičar i filozof nauke.
On je emeritus Rouse Ball profesor matematike na Univerzitetu u Oxfordu, emeritus član Wadham College-a u Oxfordu i počasni saradnik St John’s College-a u Cambridgeu. Wikipedia Rođen: 8. avgusta 1931. (starost 89 godina), Colchester, Ujedinjeno Kraljevstvo Značajni studenti: Asghar Qadir, Tim Poston, Andrew Hodges, Lane P. Hughston, Richard S. Ward, itd. Filmovi: Hawking Nagrade: Vukova nagrada za fiziku, Nobelova nagrada za fiziku, Copleyjeva medalja, Kraljevska medalja, medalja Alberta Einsteina, više Supruga: Joan Isabel Wedge (m. 1959.), Vanessa Thomas
Andrea Mia Ghez je američka astronomka i profesorica na Odsjeku za fiziku i astronomiju na UCLA.
Časopis Discover 2004. godine naveo je Gheza kao jednu od 20 najboljih naučnika u Sjedinjenim Državama koji su pokazali visok stepen razumijevanja u svojim oblastima. Rođena: 16. juna 1965. (starost 55 godina), New York, New York, Sjedinjene Države Područje: Astronomija Poznata po: Upotrebi adaptivne optike u istraživanjima galaktičkog centra. Knjige: Možeš biti žena astronom Obrazovanje: Kalifornijski institut za tehnologiju (1992), Massachusetts Institute of Technology (1987) Nagrade: Nagrada Maria Goeppert-Mayer, Bakerianska medalja Kraljevskog društva, Nobelova nagrada za fiziku
Reinhard Genzel ForMemRS je njemački astrofizičar.
Rođen: 24. marta 1952. (starost 68 godina), Bad Homburg, Njemačka Obrazovanje: Univerzitet u Bonnu Područje: Astrofizika Nagrade: medalja Alberta Einsteina, medalja Karla Schwarzschilda, nagrada Tycho Brahe, Nobelova nagrada za fiziku Knjige: Galaktički međuzvjezdani medij: Saas-Fee napredni tečaj 21. Bilješke o predavanju 1991. Švicarsko društvo za astrofiziku i astronomiju
Nobelova nagrada za fiziku 2018. dodijeljena je “za inovativne izume u području laserske fizike” s pola nagrade za Arthura Ashkina “za optičke pincete i njihovu primjenu na biološke sisteme”, a druga polovica za Gérardom Mourou i Donna Stricklandom “za njihovu metodu stvaranja visokosenzitivnih, ultra kratkih optičkih impulsa “.”
Arthur Ashkin izumio je optičke pincete koje mogu zgrabiti čestice, atome, viruse i druge žive ćelije sa svojim laserskim snopovima. Ovaj novi alat omogućio je Ashkin da ostvari stari san naučne fantastike – upotrebu pritiska svjetlosnog zračenja za pomicanje fizičkih objekata. Uspio je pomoću laserskog svjetla da pomjeri male čestica prema centru snopa i da ih zadrži tamo. Tako su izumljene optičke pincete.
Glavni proboj došao je 1987. godine, kada je Ashkin koristio pincete za hvatanje živih bakterija bez da ih ošteti. On je odmah počeo da proučava biološke sisteme
i danas se pincete široko koriste za istraživanje.
Gérard Mourou i Donna Strickland su otvorili put
prema najkraćim i najintenzivnijim laserskim pulsevima koje je ikad stvorilo čovječanstvo. Njihov revolucionarni članak je bio objavljen 1985. i bio je osnova Stricklandove doktorske teze.
Koristeći genijalan pristup, uspjeli su da stvore
ultrakratki laserski puls visokog intenziteta bez uništenja amplificirajučeg materijala.
Prvo su proširili puls lasera na vrijeme kako bi smanjili njegovu maksimalnu snagu, a zatim su ga pojačali
i konačno kompresovali. Ako je puls na vrijeme kompresovan i postao kraći, onda se više svjetla puni
zajedno u istom malom prostoru – intenzitet pulsa
dramatično se povećava.
Strikland i Mourouova nova izmišljena tehnika,
nazvana čirno pulsno pojačanje, CPA, ubrzo postaje standard za sljedeće lasere visokog intenziteta. Njene upotrebe uključuju milione korektivnih operacija očiju koje se vode svake godine koristeći oštre laserske pulseve.
Nebrojena moguća područja primjene još uvijek nisu sva ni istražena, ali i sad ovi izumi nam omogućavaju da istražujemo mikrosvijet u duhu Alfreda Nobela – za najveću korist čovječanstvu.
Nagrada je u vrijednosti od 860 000 eura.
Zanimljivosti su što je nagrada dodijeljena prvoj ženi Donni Struckland nakon 55 godina, a druga zanimljivost je nagrada dodijeljena Arthuru Ashkinu koji ima 96 godina! On je rekao da sumnja da će imati vremena da daje interviju za medije jer je zauzet pripremom objavljivanja novog naučnog članka.
Nobelova nagrada za fiziku dodjeljena je 111 puta za 207 Nobelovih laureata između 1901. i 2017. godine. Džon Bardin je jedini Nobelovac koji je 1956. i 1972. godine dobitnik Nobelove nagrade za fiziku. To znači da su ukupno 206 pojedinaca dobili Nobelovu nagradu za fiziku.
Nobelova nagrada za fiziku 2017
Rainer Weiss, Barry C. Barish i Kip S. Thorne”za odlučujući doprinos LIGO detektoru i posmatranje gravitacionih talasa”
Nobelova nagrada za fiziku 2016
David J. Thouless, F. Duncan M. Haldane i J. Michael Kosterlitz”za teorijska otkrića topoloških faznih tranzicija i topoloških faza materije”
Nobelova nagrada za fiziku 2015
Takaaki Kajita i Arthur B. McDonald
“za otkrivanje neutrino oscilacija, što pokazuje da su neutrini maseni”
Nobelova nagrada za fiziku 2014
Isamu Akasaki, Hiroshi Amano i Shuji Nakamura
“za pronalazak efikasnih plavih svetlosnih dioda koje su omogućile izvore svjetlosti i izvore energije bijelog svjetla”
Nobelova nagrada za fiziku 2013
François Englert i Peter W. Higgs
“za teorijsko otkriće mehanizma koji doprinosi našem razumevanju porijekla mase subatomskih čestica i koji je nedavno potvrđen otkrivanjem predviđene fundamentalne čestice ATLAS-om i CMS eksperimentima na CERN-ovom velikom Hadronskom koaleru”
Nobelova nagrada za fiziku 2012
Serge Haroche i David J. Wineland
“za prelijepe eksperimentalne metode koje omogućavaju mjerenje i manipulaciju pojedinačnih kvantnih sistema”
Nobelova nagrada za fiziku 2011
Saul Perlmutter, Brian P. Schmidt i Adam G. Riess
“za otkrivanje ubrzavanja ekspanzije Univerzuma kroz zapažanja dalekih supernova”
Nobelova nagrada za fiziku 2010
Andre Geim i Konstantin Novoselov
“za revolucionarne eksperimente u pogledu dvodimenzionalnog materijala grafena”
Nobelova nagrada za fiziku 2009
Charles Kuen Kao
“za inovativna dostignuća koja se odnose na prenos svjetlosnih vlakana za optičku komunikaciju”
Willard S. Boyle i George E. Smith
“za pronalazak semiconductor kruga za snimanje – CCD senzor”
Nobelova nagrada za fiziku 2008
Yoichiro Nambu
“za otkrivanje mehanizma spontane slomljene simetrije u subatomskoj fizici”
Makoto Kobayashi i Toshihide Maskawa
“za otkrivanje porjekla slomljene simetrije koja predviđa postojanje najmanje tri porodice kvarkova u prirodi”
Nobelova nagrada za fiziku 2007
Albert Fert i Peter Grünberg
“za otkrivanje velikog magnetoresistenta”
Nobelova nagrada za fiziku 2006
John C. Mather i George F. Smoot
“za njihovo otkrivanje oblika crnog tijela i anizotropije kosmičkog mikrotalasnog zonskog zračenja”
Nobelova nagrada za fiziku 2005
Roy J. Glauber
“za njegov doprinos kvantnoj teoriji optičke koherentnosti”
John L. Hall i Theodor W. Hänsch
“za njihov doprinos razvoju laserske precizne spektroskopije, uključujući tehniku optičke frekvencije”
Nobelova nagrada za fiziku 2004
David J. Gross, H. David Politzer i Frank Wilczek
“za otkrivanje asimptotske slobode u teoriji jake interakcije”
Nobelova nagrada za fiziku 2003
Aleksej A. Abrikosov, Vitalij L. Ginzburg i Anthony J. Leggett
“za pionirski doprinos teoriji superprevodnika i superfluida”
Nobelova nagrada za fiziku 2002
Raymond Davis Jr. i Masatoshi Koshiba
“za pionirski doprinos astrofizici, posebno za otkrivanje kosmičkih neutrina”
Riccardo Giacconi
“za pionirski doprinos astrofizici, koji su doveli do otkrivanja kosmičkih izvora X-zraka”
Nobelova nagrada za fiziku 2001
Eric A. Cornell, Wolfgang Ketterle i Carl E. Wieman
“za postizanje Bose-Ajnštajnove kondenzacije u razblaženim gasovima alkalnih atoma, i za ranije temeljne studije svojstava kondenzata”
Nobelova nagrada za fiziku 2000
“za osnovni rad na informacijskoj i komunikacionoj tehnologiji”
Zhores I. Alferov i Herbert Kroemer
“za razvoj poluprovodničkih heterostruktura koje se koriste u brzoj- i opto-elektronici”
Jack S. Kilby
“za ulogu u pronalasku integrisanog kola”
Nobelova nagrada za fiziku 1999
Gerardus ‘t Hooft i Martinus J.G. Veltman
“za razjašnjavanje kvantne strukture elektroekoloških interakcija u fizici”
Nobelova nagrada za fiziku 1998. godine
Robert B. Laughlin, Horst L. Störmer i Daniel C. Tsui
“za njihovo otkrivanje novog oblika kvantne tečnosti sa frakcionisanim ekscitacijama”
Nobelova nagrada za fiziku 1997
Steven Chu, Claude Cohen-Tannoudji i William D. Phillips
“za razvoj metoda za hlađenje i zatvaranje atoma uz lasersko svetlo”
Nobelova nagrada za fiziku 1996
David M. Lee, Douglas D. Osheroff i Robert C. Richardson
“za otkrivanje superfluidnosti u helijumu-3”
Nobelova nagrada za fiziku 1995
“za pionirski eksperimentalni doprinos fizici leptona”
Martin L. Perl
“za otkriće tau lepton”
Frederick Reines
“za detekciju neutrina”
Nobelova nagrada za fiziku 1994
“za pionirski doprinos razvoju tehnike rastvaranja neutrona za ispitivanje kondenzovane materije”
Bertram N. Brockhouse
“za razvoj neutronske spektroskopije”
Clifford G. Shull
“za razvoj tehnike difrakcije neutrona”
Nobelova nagrada za fiziku 1993
Russell A. Hulse i Joseph H. Taylor Jr.
“za otkriće nove vrste pulsara, otkrića koje su otvorile nove mogućnosti za proučavanje gravitacije”
Nobelova nagrada za fiziku 1992
Georges Charpak
“za njegov izum i razvoj detektora čestica, posebno proporcionalne komore sa više žica”
Nobelova nagrada za fiziku 1991
Pierre-Gilles de Gennes
“za otkrivanje da metode koje su razvijene za proučavanje fenomena reda u jednostavnim sistemima mogu biti generalizovane u složenije oblike materije, posebno u tečne kristale i polimere”
Nobelova nagrada za fiziku 1990
Jerome I. Friedman, Henry W. Kendall i Richard E. Taylor
“za njihova pionirska istraživanja koja se tiču dubokog neelastičnog rasipanja elektrona na protone i vezanih neutrona, koji su od suštinskog značaja za razvoj modela kvarkova u fizici čestica”
Nobelova nagrada za fiziku 1989
Norman F. Ramsey
“za pronalazak metode odvojenih oscilacionih polja i njegove upotrebe u vodoničnom maseru i drugim atomskim satovima”
Hans G. Dehmelt i Wolfgang Paul
“za razvoj tehnike jonske zamke”
Nobelova nagrada za fiziku 1988
Leon M. Lederman, Melvin Schwartz i Jack Steinberger
“za metodu neutrino snopa i demonstraciju dvostruke strukture leptona kroz otkrivanje muonskog neutrina”
Nobelova nagrada za fiziku 1987
J. Georg Bednorz i K. Alexander Müller
“za njihov značajan proboj u otkrivanju superprevodljivosti u keramičkim materijalima”
Nobelova nagrada za fiziku 1986
Ernst Ruska
“za njegov osnovni rad u elektronskoj optici i za dizajn prvog elektronskog mikroskopa”
Gerd Binnig i Heinrich Rohrer
“za njihov dizajn mikroskopa za skeniranje tunela”
Nobelova nagrada za fiziku 1985
Klaus von Klitzing
“za otkrivanje kvantiziranog Hola efekta”
Nobelova nagrada za fiziku 1984
Carlo Rubbia i Simon van der Meer
“zbog njihovog odlučujućeg doprinosa velikom projektu, što je dovelo do otkrivanja delova polja W i Z, komunikatora slabe interakcije”
Nobelova nagrada za fiziku 1983
Subramanyan Chandrasekhar
“za svoje teorijske studije fizičkih procesa od značaja za strukturu i evoluciju zvezda”
William Alfred Fowler
“za njegove teorijske i eksperimentalne studije nuklearnih reakcija od značaja u formiranju hemijskih elemenata u svemiru”
Nobelova nagrada za fiziku 1982
Kenet G. Vilson
“za njegovu teoriju kritičnog fenomena u vezi sa faznim tranzicijama”
Nobelova nagrada za fiziku 1981
Nicolaas Bloembergen i Arthur Leonard Schawlow
“za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije”
Kai M. Siegbahn
“za njegov doprinos razvoju elektronske spektroskopije visoke rezolucije”
Nobelova nagrada za fiziku 1980
James Watson Cronin i Val Logsdon Fitch
“za otkrivanje kršenja osnovnih principa simetrije u raspadu neutralnih K-mezona”
Nobelova nagrada za fiziku 1979
Sheldon Lee Glashow, Abdus Salam i Steven Weinberg
“za njihov doprinos teoriji jedinstvene slabe i elektromagnetne interakcije između elementarnih čestica, uključujući, između ostalog, i predviđanje slabe neutralne struje”
Nobelova nagrada za fiziku 1978
Pyotr Leonidovich Kapitsa
“za njegove osnovne pronalaske i otkrića u oblasti fizike niskih temperatura”
Arno Allan Penzias i Robert Woodrow Wilson
“za njihovo otkrivanje kosmičkog mikrotalasnog zračenja pozadine”
Nobelova nagrada za fiziku 1977
Philip Warren Anderson, Sir Nevill Francis Mott i John Hasbrouck van Vleck
“za njihova temeljna teorijska istraživanja elektronske strukture magnetnih i neuređenih sistema”
Nobelova nagrada za fiziku 1976
Burton Richter i Samuel Chao Chung Ting
“za njihov pionirski rad u otkrivanju teške elementarne čestice nove vrste”
Nobelova nagrada za fiziku 1975
Aage Niels Bohr, Ben Roy Mottelson i Leo James Rainwater
“za otkrivanje veze između kolektivnog kretanja i kretanja čestica u atomskim jezgrima i razvoja teorije strukture atomskog jezgra na osnovu ove veze”
Nobelova nagrada za fiziku 1974
Ser Martin Ryle i Antony Hewish
“za svoje pionirsko istraživanje radio astrofizike: Ryle za svoja zapažanja i pronalaske, posebno za tehniku sinteze apertura i Hewisha za njegovu odlučujuću ulogu u otkriću pulsara”
Nobelova nagrada za fiziku 1973
Leo Esaki i Ivar Giaever
“za svoja eksperimentalna otkrića u vezi sa tunelskim fenomenima u poluprovodnicima i superprevodnicima, respektivno”
Brian David Josephson
“zbog njegovih teorijskih predviđanja svojstava nadpritiska kroz tunelsku barijeru, posebno onih fenomena koji su općenito poznati kao efekti Džozefsona”
Nobelova nagrada za fiziku 1972
John Bardeen, Leon Neil Cooper i John Robert Schrieffer
“za zajednički razvijenu teoriju superprevodljivosti, koja se obično zove BCS-teorija”
Nobelova nagrada za fiziku 1971
Dennis Gabor
“za njegov izum i razvoj holografske metode”
Nobelova nagrada za fiziku 1970
Hannes Olof Gösta Alfvén
“za temeljni rad i otkrića u magnetohidro dinamici sa plodnim primjenama u različitim dijelovima fizike plazme”
Louis Eugène Félix Néel
“za fundamentalni rad i otkrića u vezi sa antiferromagnetizmom i ferimagnetizmom koji su doveli do važnih primena u fizičkom čvrstom stanju”
Nobelova nagrada za fiziku 1969
Murray Gell-Mann
“zbog njegovih doprinosa i otkrića vezanih za klasifikaciju elementarnih čestica i njihovih interakcija”
Nobelova nagrada za fiziku 1968
Luis Walter Alvarez
“za njegov odlučujući doprinos fizici elementarnih čestica, a posebno otkriće velikog broja rezonantnih stanja, koji su omogućeni njegovim razvojem tehnike korištenja komora vodonične mjehuriće i analize podataka”
Nobelova nagrada za fiziku 1967
Hans Albrecht Bethe
“zbog njegovog doprinosa teoriji nuklearnih reakcija, posebno njegovih otkrića u vezi sa proizvodnjom energije u zvezdama”
Nobelova nagrada za fiziku 1966
Alfred Kastler
“za otkrivanje i razvoj optičkih metoda za proučavanje hertzijskih rezonansa u atoma”
Nobelova nagrada za fiziku 1965
Sin-Itiro Tomonaga, Julian Schwinger i Richard P. Feynman
“za svoj temeljni rad u kvantnoj elektrodinamici, sa dubokim oranjem posledica za fiziku elementarnih čestica”
Nobelova nagrada za fiziku 1964
Charles Hard Townes, Nicolay Gennadiyevich Basov i Aleksandr Mikhailovich Prokhorov
“za temeljni rad u oblasti kvantne elektronike, što je dovelo do izgradnje oscilatora i pojačala na osnovu principa maser-lasera”
Nobelova nagrada za fiziku 1963
Eugene Paul Wigner
“za njegov doprinos teoriji atomskog jezgra i elementarnih čestica, posebno kroz otkrivanje i primjenu osnovnih principa simetrije”
Maria Goeppert Mayer i J. Hans D. Jensen
“za svoja otkrića o strukturi nuklearnog oklopa”
Nobelova nagrada za fiziku 1962
Lev Davidovič Landau
“za njegove pionirske teorije za kondenzovanu materiju, posebno tečnog helijuma”
Nobelova nagrada za fiziku 1961
Robert Hofstadter
“za njegova pionirska istraživanja raspršivanja elektrona u atomskim jezgrima i zbog njegovog postizanja otkrića o strukturi nukleona”
Rudolf Ludwig Mössbauer
“za svoja istraživanja koja se tiču rezonantne apsorpcije gama zračenja i njegovog otkrivanja u vezi sa efektom koji nosi njegovo ime”
Nobelova nagrada za fiziku 1960
Donald Arthur Glaser
“za pronalazak balonske komore”
Nobelova nagrada za fiziku 1959
Emilio Gino Segrè i Owen Chamberlain
“za njihovo otkrivanje antiproton”
Nobelova nagrada za fiziku 1958
Pavel Aleksejevič Čerenkov, Ilja Mihailović Frank i Igor Jevgenjević Tamm
“za otkrivanje i tumačenje efekta Čerenkova”
Nobelova nagrada za fiziku 1957
Chen Ning Yang i Tsung-Dao (T.D.) Lee
“za njihovu prodornu istragu tzv. paritetnih zakona koji su doveli do važnih otkrića u vezi sa elementarnim česticama”
Nobelova nagrada za fiziku 1956
William Bradford Shockley, John Bardeen i Walter Houser Brattain
“za njihova istraživanja na poluprovodnicima i njihovo otkrivanje tranzistorskog efekta”
Nobelova nagrada za fiziku 1955
Willis Eugene Lamb
“za njegova otkrića koja se tiču fine strukture vodonosnog spektra”
Nobelova nagrada za fiziku 1954
Maks Rođen
“za njegovo temeljno istraživanje kvantne mehanike, posebno za njegovo statističko tumačenje talasne funkcije”
Walther Bothe
“za metodu slučajnosti i njegova otkrića napravljena s njim”
Nobelova nagrada za fiziku 1953
Frits Zernike
“za njegovu demonstraciju metode faznog kontrasta, posebno za njegov pronalazak faznog kontrastnog mikroskopa”
Nobelova nagrada za fiziku 1952
Felix Bloch i Edward Mills Purcell
“za njihov razvoj novih metoda nuklearne magnetske preciznosti i otkrića u vezi sa njom”
Nobelova nagrada za fiziku 1951
Sir John Douglas Cockcroft i Ernest Thomas Sinton Walton
“za njihov pionirski rad na transmutaciji atomskih jezgara veštačkim ubrzanim atomskim česticama”
Nobelova nagrada za fiziku 1950
Cecil Frank Powell
“za njegov razvoj fotografskog metoda proučavanja nuklearnih procesa i njegovih otkrića u vezi sa mezonima napravljenim ovom metodom”
Nobelova nagrada za fiziku 1949
Hideki Yukawa
“za njegovo predviđanje postojanja mesona na osnovu teorijskog rada na nuklearnim snagama”
Nobelova nagrada za fiziku 1948
Patrick Maynard Stuart Blackett
“za njegov razvoj Wilsonovog metoda cloud oblaka i njegova otkrića u oblastima nuklearne fizike i kosmičkog zračenja”
Nobelova nagrada za fiziku 1947
Sir Edward Victor Appleton
“za njegova istraživanja fizike gornje atmosfere posebno za otkrivanje takozvanog sloja Appletona”
Nobelova nagrada za fiziku 1946
Percy Williams Bridgman
“za pronalazak uređaja koji proizvodi izuzetno visoke pritiske, a za otkrića sa kojima je napravio u oblasti fizike visokog pritiska”
Nobelova nagrada za fiziku 1945
Wolfgang Pauli
“za otkrivanje principa isključenja, koji se takođe naziva Paulijev princip”
Nobelova nagrada za fiziku 1944
Isidor Isaac Rabi
“za njegov rezonantni metod za snimanje magnetnih svojstava atomskih jezgara”
Nobelova nagrada za fiziku 1943
Otto Stern
“za njegov doprinos razvoju metode molekularnog zraka i njegovom otkrivanju magnetnog momenata protona”
Nobelova nagrada za fiziku 1942
Nobelova nagrada nije dodijeljena ove godine. Novčana nagrada bila je 1/3 dodeljena Glavnom fondu, a 2/3 Posebnom fondu ove nagrade.
Nobelova nagrada za fiziku 1941
Nobelova nagrada nije dodijeljena ove godine. Novčana nagrada bila je 1/3 dodeljena Glavnom fondu, a 2/3 Posebnom fondu ove nagrade.
Nobelova nagrada za fiziku 1940
Nobelova nagrada nije dodijeljena ove godine. Novčana nagrada bila je 1/3 dodeljena Glavnom fondu, a 2/3 Posebnom fondu ove nagrade.
Nobelova nagrada za fiziku 1939
Ernest Orlando Lawrence
“za pronalazak i razvoj ciklonona i za rezultate dobijene uz njega, posebno u vezi sa vještačkim radioaktivnim elementima”
Nobelova nagrada za fiziku 1938
Enrico Fermi
“za njegove demonstracije postojanja novih radioaktivnih elemenata proizvedenih neutronskim zračenjem i za njegovo srodno otkrivanje nuklearnih reakcija koje su izazvali spori neutroni”
Nobelova nagrada za fiziku 1937
Clinton Joseph Davisson i George Paget Thomson
“za njihovo eksperimentalno otkrivanje difrakcije elektrona kristalima”
Nobelova nagrada za fiziku 1936
Victor Franz Hess
“za njegovo otkrivanje kosmičkog zračenja”
Karl David Anderson
“za njegovo otkriće pozitrona”
Nobelova nagrada za fiziku 1935
James Chadwick
“za otkrivanje neutrona”
Nobelova nagrada za fiziku 1934
Nobelova nagrada nije dodijeljena ove godine. Novčana nagrada bila je 1/3 dodeljena Glavnom fondu, a 2/3 Posebnom fondu ove nagrade.
Nobelova nagrada za fiziku 1933
Erwin Schrödinger i Paul Adrien Maurice Dirac
“za otkrivanje novih produktivnih oblika atomske teorije”
Nobelova nagrada za fiziku 1932
Werner Karl Heisenberg
“za stvaranje kvantne mehanike, primena koja je, između ostalog, dovela do otkrivanja alotropnih oblika vodonika”
Nobelova nagrada za fiziku 1931
Nobelova nagrada nije dodijeljena ove godine. Novčana nagrada dodeljena je Specijalnom fondu ove nagrade.
Nobelova nagrada za fiziku 1930
Sir Chandrasekhara Venkata Raman
“za svoj rad na rasipanju svetlosti i otkrivanju efekta nazvanog po njemu”
Nobelova nagrada za fiziku 1929
Prince Louis-Victor Pierre Raymond de Broglie
“za njegovo otkrivanje talasne prirode elektrona”
Nobelova nagrada za fiziku 1928
Owen Willans Richardson
“za svoj rad na termioničkom fenomenu, a naročito za otkrivanje zakona koji se zove”
Nobelova nagrada za fiziku 1927
Arthur Holly Compton
“za njegovo otkrivanje efekta nazvanog po njemu”
Charles Thomson Rees Wilson
“za njegov način pravljenja puteva električno naelektrisanih čestica vidljivih kondenzacijom para”
Nobelova nagrada za fiziku 1926
Jean Baptiste Perrin
“za svoj rad na diskontinuiranoj strukturi materije, a posebno za njegovo otkriće ravnoteže sedimenata”
Nobelova nagrada za fiziku 1925
James Franck i Gustav Ludwig Hertz
“za njihovo otkrivanje zakona koji regulišu uticaj elektrona na atom”
Nobelova nagrada za fiziku 1924
Karl Manne Georg Siegbahn
“za njegova otkrića i istraživanja u oblasti rentgenske spektroskopije”
Nobelova nagrada za fiziku 1923
Robert Andrews Millikan
“za svoj rad na elementarnom naelektrisanju i na fotoelektrični efekat”
Nobelova nagrada za fiziku 1922
Niels Henrik David Bohr
“za svoje usluge u istrazi strukture atoma i radijacije koje proizilaze iz njih”
Nobelova nagrada za fiziku 1921
Albert Einstein
“za svoje usluge u teorijskoj fizici, a posebno za njegovo otkrivanje zakona fotoelektričnog efekta”
Nobelova nagrada za fiziku 1920
Charles Edouard Guillaume
“u znak priznanja za uslugu koju je izvršio preciznim merenjima u fizici otkrivanjem anomalija u legurama nikla”
Nobelova nagrada za fiziku 1919
Johannes Stark
“za njegovo otkrivanje Doplerovog efekta u kanalskim zracima i podelu spektralnih linija u električnim poljima”
Nobelova nagrada za fiziku 1918
Max Karl Ernst Ludwig Planck
“u znak priznanja službi koje je pružio unapređenju fizike njegovim otkrićem energije kvanta”
Nobelova nagrada za fiziku 1917
Charles Glover Barkla
“za njegovo otkrivanje karakterističnog Röntgenove zračenja elemenata”
Nobelova nagrada za fiziku 1916
Nobelova nagrada nije dodijeljena ove godine. Novčana nagrada dodeljena je Specijalnom fondu ove nagrade.
Nobelova nagrada za fiziku 1915
Sir William Henry Bragg i William Lawrence Bragg
“za svoje usluge u analizi kristalne strukture pomoću rentgenskih zraka”
Nobelova nagrada za fiziku 1914
Max von Laue
“za njegovo otkrivanje difrakcije rendgenskih zraka kristalima”
Nobelova nagrada za fiziku 1913
Heike Kamerlingh Onnes
“za njegova istraživanja o svojstvima materije na niskim temperaturama koje su dovele, između ostalog, na proizvodnju tečnog heliuma”
Nobelova nagrada za fiziku 1912
Nils Gustaf Dalén
“za njegov izum automatskih regulatora za upotrebu u kombinaciji sa akumulatorom gasa za osvjetljenje svjetionika i plovila”
Nobelova nagrada za fiziku 1911
Wilhelm Wien
“za njegova otkrića u vezi sa zakonima koji regulišu zračenje toplote”
Nobelova nagrada za fiziku 1910
Johannes Diderik van der Waals
“za svoj rad na jednačini države za gasove i tečnosti”
Nobelova nagrada za fiziku 1909
Guglielmo Marconi i Karl Ferdinand Braun
“u znak priznanja za doprinos razvoju bežične telegrafije”
Nobelova nagrada za fiziku 1908
Gabriel Lippmann
“za njegov metod reprodukcije boje fotografski zasnovan na fenomenu mešanja”
Nobelova nagrada za fiziku 1907
Albert Abraham Michelson
“za svoje optičke precizne instrumente i spektroskopske i metrološke istrage izvršene uz njihovu pomoć”
Nobelova nagrada za fiziku 1906
Joseph John Thomson
“u znak priznanja velikih zasluga njegovih teorijskih i eksperimentalnih istraga o provođenju električne energije gasovima”
Nobelova nagrada za fiziku 1905
Filip Eduard Anton von Lenard
“za svoj rad na katodnim zracima”
Nobelova nagrada za fiziku 1904
Lord Rayleigh (John William Strutt)
“za njegova istraživanja gustine najvažnijih gasova i za njegovo otkrivanje argona u vezi sa ovim studijama”
Nobelova nagrada za fiziku 1903
Antoan Henri Bekerel
“u znak priznanja za izuzetne usluge koje je pružio otkrivanjem spontane radioaktivnosti”
Pierre Curie i Marie Curie, nie Sklodowska
“priznajući izvanredne usluge koje su pružili zajedničkim istraživanjima o pojavama zračenja koje je otkrio profesor Henri Becquerel”
Nobelova nagrada za fiziku 1902
Hendrik Antoon Lorentz i Pieter Zeeman
“u znak priznanja izvanredne službe koju su njihova istraživanja pružila uticaju magnetizma na fenomene zračenja”
Nobelova nagrada za fiziku 1901
Wilhelm Conrad Röntgen
“u znak priznanja za izuzetne usluge koje je učinio otkrivanjem izuzetnih zraka koje su po njemu naknadno nazvane”
Izvori:
“All Nobel Prizes in Physics”.Nobelprize.org.Nobel Media AB 2014. Web. 18 Jun 2018. <http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/>
“Američki znanstvenici Rainer Weiss, Barry Barish i Kip Thorne nagrađeni su u utorak Nobelovom nagradu za fiziku za doprinos otkriću gravitacijskih valova, jedne od ključnih teza iz teorije relativnosti Alberta Einsteina.
“To je bilo nešto potpuno novo i drukčije, to je otvaranje neviđenih svjetova. Otkriće koje je uzdrmalo svijet”, priopćila je Švedska akademija znanosti koja dodjeljuje Nobelovu nagradu za fiziku.
U timu dobitnika Nobela je i Damir Buškulić, fizičar porijeklom iz Zadra, profesor na Sveučilištu Savoie Mont Blanc.
Trojac znanstvenika najzaslužnijih za otkriće gravitacijskih valova bio je veliki favorit za ovogodišnju nagradu. Među sobom će podijeliti devet milijuna švedskih kruna (sedam milijuna kuna).
Američki znanstvenici u veljači prošle godine bili su prvi koji su nedvojbeno izravno opazili gravitacijske valove, čije je postojanje na temelju svoje opće teorije relativnosti prije točno stotinu godina predvidio Albert Einstein. A zatim su to još jednom ponovili u listopadu.
Otkriće je rezultat rada gotovo tisuću znanstvenika iz čitavog svijeta okupljenih u LIGO-u (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory), milijardu dolara vrijednom eksperimentu pokrenutom 1992. godine koji uključuje dva golema detektora gravitacijskih valova smještena u američkim saveznim državama Louisiani i Washingtonu, međusobno udaljena 3000 kilometara.
Trojica nagrađenih predvodila su projekt.
“To je stvarno divno”, kazao je Rainer Weiss nakon što je saznao da je postao nobelovac.
Znanstvenici su s pomoću tih sofisticiranih uređaja detektirali sudar dviju gigantskih crnih rupa udaljenih 1,3 milijardu svjetlosnih godina – nalazile su se negdje iza Velikoga Magellanova oblaka na nebu južne hemisfere.
U strahovitom sudaru crnih rupa, od kojih je jedna bila mase 35 puta veće od Sunca, a druga tek nešto manja, koji je trajao samo 20 milisekundi, nastala je nova crna rupa i stvoreno je gravitacijsko polje koje je iskrivilo prostor-vrijeme valovima koji su se proširili diljem svemira.
Otkriće predstavlja tri prekretnice za fiziku: prvu izravnu detekciju gravitacijskih valova, prvu detekciju binarne crne rupe te dosad najuvjerljiviji dokaz da su crne rupe objekti predviđeni Einsteinovom teorijom. Potvrda postojanja gravitacijskih valova posve je u skladu s teorijskim predviđanjima i stoga predstavlja još jednu potvrdu “standardnog modela” svemira, ali bi mogla označiti i početak nove ere astrofizike.
Nobelova nagrada za fiziku druga je iz ovogodišnjeg niza. Priznanje za medicinu u ponedjeljak su dobili američki znanstvenici Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young za otkriće kompleksnih molekularnih mehanizama čovjekova biološkog sata.”
Centar za teorijsku fiziku u Trstu Sveučilište u Cambridgeu
Alma mater
Sveučilište u Cambridgeu
Poznat po
Elektroslaba teorija
Istaknute nagrade
Nobelova nagrada za fiziku (1979.), Član Kraljevskog društva od 1959.
Abdus Salam (Jhang, 29. siječnja 1926. – Oxford, 21. rujna 1996.), pakistanski fizičar. Doktorirao (1951.) u Cambridgeu. Radio je na mnogim sveučilištima i institutima u svijetu; od 1964. osnivač i direktor Centra za teorijsku fiziku u Trstu. Dao je znatan doprinos teoriji elementarnih čestica, posebno odstupanju od parnosti u slabim međudjelovanjima, skupinama simetrije u jakim međudjelovanjima te odnosu kvantne elektrodinamike i gravitacije. Član Kraljevskog društva (eng. Royal Society) od 1959., dobitnik memorijalne nagrade Roberta Oppenheimera (1971.); sa S. L. Glashowom i S. Weinbergom podijelio je Nobelovu nagradu za fiziku (1979.) za doprinos formulaciji elektroslabe teorije.
Elektroslaba teorija
Elektroslaba teorija je teorija ustanovljena pri pokušajima formulacije konzistentne teorije slabih međudjelovanja, po uzoru na kvantnu elektrodinamiku. Konstrukciju takve teorije započeli su u 1960-ima S. L. Glashow, A. Salam i S. Weinberg, temeljeći je na četirima prijenosnicima sile od kojih su dva nabijena, a dva neutralna. Eksperimentalna potvrda dodatne, neutralne slabe struje, koju ta konstrukcija predviđa, donijela je tim autorima Nobelovu nagradu za fiziku 1979. Za samu matematičku formulaciju te teorije, koja omogućuje i njezinu iscrpnu eksperimentalnu provjeru, 1999. dodijeljena je još jedna Nobelova nagrada za fiziku G. ’t Hooftu i M. Veltmanu.
Religija
Abdus Salam bio je ahmadski musliman (ahamedija) , koji je svoju religiju vidio kao temeljni dio njegova znanstvenog rada. Jednom je napisao da “Časni Kur’an nas poziva na razmišljanje o istinama Allahovih stvorenih prirodnih zakona, međutim, da je naša generacija privilegirana da vidi dio svog dizajna, to je poklon i milost za koju se zahvaljujem s poniznim srcem “. Tijekom svog prihvaćanja govora za Nobelovu nagradu u fizici, Salam je citirao stihove iz Kur’ana. To je, zapravo, vjera svih fizičara; Što dublje tražimo, više je naše se čudim.
Godine 1974., parlament iz Pakistana donio je ustavni amandman koji je proglasio Ahmadije kao ne-muslimane. U znak protesta, Salam je napustio Pakistan i otišao u Londona. Nakon svog odlaska, Salam nije potpuno prekinuo svoju vezu s Pakistanom i zadržao je blisku suradnju s akademskim znanstvenicima iz Pakistanske komisije za atomsku energiju (PAEC). Na ICTP-u Salam je pokrenuo niz post-istraživačkih programa za pakistanske akademike s kojima je razvio vrlo bliske odnose. Godine 1983. Riazuddin i Asghar Qadir vratili su se u ICTP gdje su se pridružili Salamu i ostali s njim do 1990. godine.
Izvori
Salam, Abdus, “Hrvatska enciklopedija”, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, www.enciklopedija.hr, 2016.
elektroslaba teorija, “Hrvatska enciklopedija”, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, www.enciklopedija.hr, 2016.
Nobelova nagrada za fiziku vrijedi kao najviše priznanje za radove u oblasti fizike. Nagrada se dodjeljuje zajedno sa Nobelovom nagradom za fiziologiju ili medicinu, kemiju, književnost i ekonomiju, 10. prosinca, na dan kada je u Stockholmu preminuo Alfred Nobel, osnivač fonda iz kojeg se dodjeljuje nagrada.
Popis dobitnika Nobelove nagrade za fiziku od 1901. do danas (stranica u izradi)
Godina
Slika
Dobitnik
Država
Razlog
1901.
Wilhelm Conrad Röntgen
Njemačka
“za otkriće znamenitih zraka koje su kasnije nazvane po njemu”
1902.
Hendrik Antoon Lorentz
Nizozemska
“za njihovo istraživanje o utjecaju magnetizma na fenomen zračenja”
Pieter Zeeman
Nizozemska
1903.
Antoine Henri Becquerel
Francuska
“za njegovo otkriće spontane radioaktivnosti”
Pierre Curie
Francuska
“za njihovo zajedničko istraživanje fenomena radioaktivnosti kojeg je otkrio profesor Henri Becquerel”
Marie Curie
Poljska Francuska
1904.
John William Strutt Rayleigh
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje gustoća najvažnijih plinova i za njegovo otkriće argona koje je bilo vezano uz ta istraživanja”
1905.
Philipp Lenard
Njemačka
“za njegov rad na katodnim zrakama”
1906.
Joseph John Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegova teoretska i eksperimentalna istraživanja o provodnosti elektriciteta od strane pliova”
1907.
Albert Abraham Michelson
SAD
“za njegove optičke instrumente, te spektroskopska i meteorološka istraživanja koja je proveo uz njihovu pomoć”
1908.
Gabriel Lippmann
Francuska
“za njegovu metodu fotografskog reproduciranja boje temeljenom na fenomenu interferencije”
1909.
Guglielmo Marconi
Italija
“za njihov doprinos u razvoju bežične telegrafije”
Karl Ferdinand Braun
Njemačka
1910.
Johannes Diderik van der Waals
Nizozemska
“za njegov rad na jednadžbi stanja plinova i tekućina”
1911.
Wilhelm Wien
Njemačka
“za njegovo otkriće zakona o isijavanju topline”
1912.
Nils Gustaf Dalén
Švedska
“za njegov izum automatskih ventila koji su namijenjeni korištenju u svjetionicima zajedno s plinskim akumulatorima”
1913.
Heike Kamerlingh-Onnes
Nizozemska
“za njegova istraživanja o svojstvima materije na niskim temperaturama koja su na koncu dovela do proizvodnje tekućeg helija”
1914.
Max von Laue
Njemačka
“za njegovo otkriće difrakcije X-zraka u kristalima”
1915.
William Henry Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovu analizu strukture kristala pomoću X-zraka”
William Lawrence Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
1916.
Nije dodijeljena
1917.
Charles Glover Barkla
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće karakterističnog X-zračenja elemenata”
1918.
Max Planck
Njemačka
“za njegove zasluge u unaprijeđenju fizike koje je postigao otkrićem energetskog kvanta”
1919.
Johannes Stark
Njemačka
“za njegovo otkriće Dopplerovog efekta u anodnim zrakama i za podjelu spektralnih linija u električnim poljima”
1920.
Charles Édouard Guillaume
Švicarska
“za njegove zasluge oko poboljšanja preciznosti mjerenja u fizici kroz njegovo otkriće anomalija u legurama nikla i željeza”
1921.
Albert Einstein
Njemačka Švicarska
“za njegov doprinos teorijskoj fizici, a posebno za otkriće zakona fotoelektričnog efekta”
1922.
Niels Bohr
Danska
“za njegov doprinos u istraživanju strukture atoma i radijacije koja iz njih zrači”
1923.
Robert Andrews Millikan
SAD
“za njegov rad na elementarnom naboju elektriciteta i rad na fotoelektičnom efektu”
1924.
Karl Manne Georg Siegbahn
Švedska
“za otkrića i istraživanje na području spektroskopije X-zraka”
1925.
James Franck
Njemačka
“za njihovo otkriće zakona koji upravljaju utjecajem elektrona na atom”
Gustav Ludwig Hertz
Njemačka
1926.
Jean Baptiste Perrin
Francuska
“za rad na diskontinuiranoj strukturi materije, a naročito za otkriće sedimentacijske ravnoteže”
“za njegovu metodu kojom je omogućio da se tragovi električno nabijenih čestica vide pomoću kondenzacije”
1928.
Owen Willans Richardson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za istraživanje termioničkog fenomena i posebno za otkriće zakona koji nosi njegovo ime”
1929.
Louis de Broglie
Francuska
“za njegovo otkriće valne prirode elektrona”
1930.
Čandrasekara Venkata Raman
Indija
“za njegov rad na raspršenju svjetolsti i za otkriće efekta nazvanog po njemu”
1931.
Nije dodijeljena
1932.
Werner Heisenberg
Njemačka
“za stvaranje kvantne mehanike, čija je primjena, inter alia, dovela do otkrića alotropskih modifikacija vodika”
1933.
Erwin Schrödinger
Austrija
“za otkriće novih produktivih formi atomske teorije”
Paul Dirac
Ujedinjeno Kraljevstvo
1934.
Nije dodijeljena
1935.
James Chadwick
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za otkriće neutrona”
1936.
Victor Franz Hess
Austrija
“za otkriće kozmičke radijacije”
Carl David Anderson
SAD
“za otkriće pozitrona”
1937.
Clinton Joseph Davisson
SAD
“za njihovo eksperimentalno otkriće difrakcije elektrona u kristalima”
George Paget Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
1938.
Enrico Fermi
Italija
“za njegove demonstracije o postojanju novih radioaktivnih elemenata pomoću iradijacije neutrona i za njegovo povezano otkriće nuklearnih reakcija izazvanih sporim neutronima”
1939.
Ernest Lawrence
SAD
“za izum i razvoj ciklotrona i za rezultate dobivene njim, posebno za rezultate s umjetnim radioaktivnim elementima”
1940.
Nije dodijeljena
1941.
Nije dodijeljena
1942.
Nije dodijeljena
1943.
Otto Stern
SAD
“za njegov doprinos u razvoju metode molekularnih zraka i njegovo otkriće magnetskog momenta protona”
1944.
Isidor Isaac Rabi
SAD
“za njegovu metodu snimanja magnetskih svojstava atomske jezgre”
1945.
Wolfgang Pauli
Austrija
“za njegovo otkriće principa isključenja, znanog i kao Paulijev princip”
1946.
Percy Williams Bridgman
SAD
“za izum uređaja koji proizvodi izrazito visok tlak i za otkrića koja je napravio na polju fizike visokog tlaka”
1947.
Edward Appleton
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje fizike gornje atmosfere, a posebno zbog otkrića tako zvanog Appletonovog sloja”
1948.
Patrick Maynard Stuart Blackett
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegov razvoj Wilsonove komore i zbog njegovih otkrića na polju nuklearne fizike i kozmičke radijacije”
1949.
Hideki Jukava
Japan
“za njegovo predviđanje postojanja mezona na temelju teorijskog rada na nuklearnim silama”
1950.
Cecil Frank Powell
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće fotografske metode proučavanja nuklearnih procesa i njegova otkrića o mezonima koja je napravio pomoću ove metode”
1951.
John Douglas Cockcroft
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihov rad a transmutaciji atomske jezgre pomoću umjetno akceleriranih atomskih čestica”
Ernest Thomas Sinton Walton
Irska
1952.
Felix Bloch
SAD
“za njihov razvoj novih metoda za nuklearno magnetsko mjerenje i za otkrića povezana s time”
Edward Mills Purcell
SAD
1953.
Frits Zernike
Nizozemska
“za njegovu demonstraciju fazne kontrastne metode, a posebno zbog njegovog izuma kontrastno faznog mikroskopa”
1954.
Max Born
Ujedinjeno Kraljevstvo Njemačka
“za njegova fundamentalna istraživanja na polju kvantne mehanike, a posebno za njegovu statističku interpretaciju valne funkcije”
Walther Bothe
Njemačka
“za njegovu metodu slučajnosti i otkrića povezana s njom”
1955.
Willis Eugene Lamb
SAD
“za njegova otkrića vezana uz finu strukturu vodikovog spektra”
“za njihov rad na poluvodičima i za njihovo otkriće tranzistora”
Walter Houser Brattain
SAD
William Bradford Shockley
SAD
1957.
Tsung-Dao Lee
Kina
“za njihovo proučavanje paritetnih zakona koje je dovelo do važnih otkrića vezana uz elementarne čestice”
Chen Ning Yang
Kina
1958.
Pavel Aleksejevič Čerenkov
Ruska Federacija
“za njihovo otkriće i interpretaciju Čerenkovljevog zračenja”
Ilja Mihajlovič Frank
Ruska Federacija
Igor Jevgenjevič Tamm
Ruska Federacija
1959.
Owen Chamberlain
SAD
“za njihovo otkriće antiprotona”
Emilio Gino Segrè
Italija
1960.
Donald Arthur Glaser
SAD
“za otkriće komore na mjehuriće”
1961.
Robert Hofstadter
SAD
“za njegov rad na raspršivanju elektrona u atomskoj jezgri i za njegova otkrića o strukturi atomske jezgre koja je postigao pomoću tog rada”
Rudolf Ludwig Mössbauer
Njemačka
“za njegov rad na apsorpciji rezonancije γ-zračenja i povzenog otkrića efekta koji nosi njegovo ime”
1962.
Lev Davidovič Landau
Azerbajdžan
“za pionirske teorije u istraživanju kondenzirane tvari, posebno tekućeg helija”
1963.
Eugene Paul Wigner
SAD
“za doprinose teoriji atomske jezgre i elementarnih čestica, osobito kroz otkriće i primjenu osnovnih principa simetrije”
Maria Goeppert-Mayer
SAD
“za otkrića u vezi ljuskastom strukturom nuklearnih jezgara”
J. Hans D. Jensen
Njemačka
1964.
Nikolaj Genadijevič Basov
Ruska Federacija
“za fundamentalni rad na polju kvantne elektronike, koji je doveo do izrade oscilatora i pojačala temeljenih na maser-laser principu”
Aleksandar Mihajlovič Prohorov
Ruska Federacija
Charles Hard Townes
SAD
1965.
Richard Phillips Feynman
SAD
“za njihov fundamentalni rad na polju kvantne elektrodinamike, s dalekosežnim posljedicama za fiziku elementarnih čestica”
Julian Seymour Schwinger
SAD
Shin’ichirō Tomonaga
Japan
1966.
Alfred Kastler
Francuska
“za otkriće i razvoj optičkih metoda za proučavanje Hertzove rezonancije u atomima”
1967.
Hans Albrecht Bethe
SAD
“za doprinos u teoriji nuklearnih reakcija, posebno za otkrića bitna za razumjevanje stvaranja energije u zvijezdama”
1968.
Luis Alvarez
SAD
“za njegov odlučujući doprinos na polju fizike elementarnih čestica, posebno zbog otkrića velikog broja rezonancijskih stanja, koja su postignuta koristeći njegovu tehniku korištenja vodikove mjehuraste komore i analize podataka”
1969.
Murray Gell-Mann
SAD
“za doprinos i otkrića bitna za klasifikaciju elementarnih čestica i njihovih interakcija”
1970.
Hannes Olof Gösta Alfvén
Švedska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića na polju magnetne hidrodinamike s plodnim primjenama u različitim granama fizike plazme”
Louis Eugène Félix Néel
Francuska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića vezana uz antiferomagnetizam i feromagnetizam koja su dovela do važnih primjena u fizici čvrstih tvari”
1971.
Dennis Gabor
Ujedinjeno Kraljevstvo Mađarska
“za njegov izum i razvoj holografske metode”
1972.
John Bardeen
SAD
“za njihovu teoriju supravodljivosti, obično nazivanu BCS-teorija”
Leon Neil Cooper
SAD
John Robert Schrieffer
SAD
1973.
Leo Esaki
Japan
“za njihova eksperimentalna otkrića vezana fenomen tuneliranja u poluvodičima i supravodičima”
Ivar Giaever
SAD
Brian David Josephson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijsko predviđanje svojstava tuneliranja suprastruja kroz barijeru, konkretno, fenomen koji je danas općepoznat kao Josephsonov učinak”
1974.
Martin Ryle
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovo pionirsko istraživanje na polju radio astrofizike: Ryleu za promatranja i izume, posebice za tehniku sinteze aperture, i Hewishu za njegovu odlučujuću ulogu u otkriću pulsara”
Antony Hewish
Ujedinjeno Kraljevstvo
1975.
Aage Niels Bohr
Danska
“za otkriće veze između kolektivnog gibanja i gibanja čestica u atomskoj jezgri i razvoj teorije strukture atomske jezgre temeljen na toj vezi”
Ben Roy Mottelson
Danska
Leo James Rainwater
SAD
1976.
Burton Richter
SAD
“za njihov pionirski rad na otkriću teške elementarne čestice nove vrste”
Samuel Čao Čung Ting
SAD
1977.
Philip Warren Anderson
SAD
“za njihov temeljni teorijski doprinos u istraživanjima elektronske strukture magnetskih i neuređenih sistema”
Nevill Francis Mott
Ujedinjeno Kraljevstvo
John Hasbrouck Van Vleck
SAD
1978.
Pjotr Leonidovič Kapica
Ruska Federacija
“za inovacije i otkrića na prodručju fizike niskih temperatura (supratekućina)”
Arno Allan Penzias
SAD
“za otkriće pozadinskog mikrovalnog zračenja”
Robert Woodrow Wilson
SAD
1979.
Sheldon Lee Glashow
SAD
“za njihov doprinos teoriji unificirane slabe i elektromagnetske interakcije među elementarnim česticama, uključujući, inter alia, predviđanje slabe neutralne struje”
Abdus Salam
Pakistan
Steven Weinberg
SAD
1980.
James Watson Cronin
SAD
“za otkriće kršenja osnovnih principa simetrije u raspadu neutralnih K-mezona”
Val Logsdon Fitch
SAD
1981.
Nicolaas Bloembergen
SAD
“za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije”
Arthur Leonard Schawlow
SAD
Kai Manne Börje Siegbahn
Švedska
“za njegov doprinos razvoju visokorezolucijske elektronske spektroskopije”
1982.
Kenneth G. Wilson
SAD
“za njegovu teoriju za kritične fenomene vezane uz tranzicije faze”
1983.
Subramanjan Čandrasekar
SAD
“za njegova teorijska proučavanja fizikalnih procesa važnih za strukturu i evoluciju zvijezda”
William Alfred Fowler
SAD
“za njegova teorijska i eksperimentalna proučavanja nuklearnih reakcija važnih za formiranje kemijskih elemenata u svemiru”
1984.
Carlo Rubbia
Italija
“za njihove odlučujuće doprinose velikom projektu komunikatora slabih interakcija, koji je doveo do otkrića W i Z bozona”
Simon van der Meer
Nizozemska
1985.
Klaus von Klitzing
Njemačka
“za otkriće kvantiziranog Hallovog efekta”
1986.
Ernst Ruska
Njemačka
“za njegov fundamentalni rad na polju elektronske optike i za dizajniranje prvog elektronskog mikroskopa”
Gerd Binnig
Njemačka
“za njihov dizajn pretražnog mikroskopa s tuneliranjem”
Heinrich Rohrer
Švicarska
1987.
Johannes Georg Bednorz
Njemačka
“za njihov važan prodor u otkriću supravodljivosti u keramičkim materijalima”
“za metodu neutrino zraka i za demonstraciju duplikatne strukture leptona kroz otkriće mion neutrina”
Melvin Schwartz
SAD
Jack Steinberger
SAD
1989.
Norman Foster Ramsey
SAD
“za izum metode odvojenih oscilacijskih polja i njezinu primjenu u vodikovom maseru i ostalim atomskim satovima”
Hans Georg Dehmelt
SAD
“za razvoj ionske zamke”
Wolfgang Paul
Njemačka
1990.
Jerome I. Friedman
SAD
“za njihova istraživanja vezana uz duboko neelastično raspršivanje elektrona na protonima i vezanim neutronima, koja su bila od iznimne važnosti za razvoj kvarkovskog modela u fizici čestica”
Henry Way Kendall
SAD
Richard E. Taylor
Kanada
1991.
Pierre-Gilles de Gennes
Francuska
“za otkriće da metode razvijene za proučavanje fenomena reda u jednostavnim sustavima mogu biti generalizirane na malo kompleksnije forme tvari, kao što su tekući kristali i polimeri”
1992.
Georges Charpak
Francuska
“za izum i razvoj detektora čestica, naročito Višeanodnog proporcionalnog brojača”
1993.
Russell Alan Hulse
SAD
“za otkriće novog tipa pulsara, što je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije”
“za otkriće ubrzane ekspanzije svemira kroz opažanja udaljenih supernova”
Brian P. Schmidt
Australija SAD
Adam G. Riess
SAD
2012.
Serge Haroche
Francuska
” za revolucionarne eksperimentalne metode koji su omogućili direktnu manipulaciju kvantnim sistemima.”
David Jeffrey Wineland
SAD
2013.
François Englert
Belgija
“za teorijsko otkrivanje mehanizma, koji doprinosi našem razumijevanju podrijetla mase subatomskih čestica i koje je nedavno potvrđeno pronalaskom te predviđene fundamentalne čestice, od strane ATLAS i CMS eksperimenata u CERN-ovom Velikom hadronskom sudarivaču”
Peter Higgs
Ujedinjeno Kraljevstvo
2014.
Isamu Akasaki
Japan
“za otkriće učinkovitih plavosvjetlećih-emitirajućih dioda što je omogućilo svjetlije i energetski štedeće bijele izvore svjetlosti
Hiroshi Amano
Japan
Shuji Nakamura
Japan SAD
2015.
Takaaki Kajita
Japan
“za otkriće oscilacija okusa neutrina, koje je potvrdilo da neutrini imaju masu”
Arthur Bruce McDonald
Kanada
2016.
David J. Thouless
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijska otkrića topoloških faznih prijelaza i topoloških faza materije
Nobelova nagrada za fiziku vrijedi kao najviše priznanje za radove u oblasti fizike. Nagrada se dodjeljuje zajedno sa Nobelovom nagradom za fiziologiju ili medicinu, kemiju, književnost i ekonomiju, 10. prosinca, na dan kada je u Stockholmu preminuo Alfred Nobel, osnivač fonda iz kojeg se dodjeljuje nagrada.
Popis dobitnika Nobelove nagrade za fiziku od 1901. do danas (stranica u izradi)
Godina
Slika
Dobitnik
Država
Razlog
1901.
Wilhelm Conrad Röntgen
Njemačka
“za otkriće znamenitih zraka koje su kasnije nazvane po njemu”
1902.
Hendrik Antoon Lorentz
Nizozemska
“za njihovo istraživanje o utjecaju magnetizma na fenomen zračenja”
Pieter Zeeman
Nizozemska
1903.
Antoine Henri Becquerel
Francuska
“za njegovo otkriće spontane radioaktivnosti”
Pierre Curie
Francuska
“za njihovo zajedničko istraživanje fenomena radioaktivnosti kojeg je otkrio profesor Henri Becquerel”
Marie Curie
Poljska Francuska
1904.
John William Strutt Rayleigh
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje gustoća najvažnijih plinova i za njegovo otkriće argona koje je bilo vezano uz ta istraživanja”
1905.
Philipp Lenard
Njemačka
“za njegov rad na katodnim zrakama”
1906.
Joseph John Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegova teoretska i eksperimentalna istraživanja o provodnosti elektriciteta od strane pliova”
1907.
Albert Abraham Michelson
SAD
“za njegove optičke instrumente, te spektroskopska i meteorološka istraživanja koja je proveo uz njihovu pomoć”
1908.
Gabriel Lippmann
Francuska
“za njegovu metodu fotografskog reproduciranja boje temeljenom na fenomenu interferencije”
1909.
Guglielmo Marconi
Italija
“za njihov doprinos u razvoju bežične telegrafije”
Karl Ferdinand Braun
Njemačka
1910.
Johannes Diderik van der Waals
Nizozemska
“za njegov rad na jednadžbi stanja plinova i tekućina”
1911.
Wilhelm Wien
Njemačka
“za njegovo otkriće zakona o isijavanju topline”
1912.
Nils Gustaf Dalén
Švedska
“za njegov izum automatskih ventila koji su namijenjeni korištenju u svjetionicima zajedno s plinskim akumulatorima”
1913.
Heike Kamerlingh-Onnes
Nizozemska
“za njegova istraživanja o svojstvima materije na niskim temperaturama koja su na koncu dovela do proizvodnje tekućeg helija”
1914.
Max von Laue
Njemačka
“za njegovo otkriće difrakcije X-zraka u kristalima”
1915.
William Henry Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovu analizu strukture kristala pomoću X-zraka”
William Lawrence Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
1916.
Nije dodijeljena
1917.
Charles Glover Barkla
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće karakterističnog X-zračenja elemenata”
1918.
Max Planck
Njemačka
“za njegove zasluge u unaprijeđenju fizike koje je postigao otkrićem energetskog kvanta”
1919.
Johannes Stark
Njemačka
“za njegovo otkriće Dopplerovog efekta u anodnim zrakama i za podjelu spektralnih linija u električnim poljima”
1920.
Charles Édouard Guillaume
Švicarska
“za njegove zasluge oko poboljšanja preciznosti mjerenja u fizici kroz njegovo otkriće anomalija u legurama nikla i željeza”
1921.
Albert Einstein
Njemačka Švicarska
“za njegov doprinos teorijskoj fizici, a posebno za otkriće zakona fotoelektričnog efekta”
1922.
Niels Bohr
Danska
“za njegov doprinos u istraživanju strukture atoma i radijacije koja iz njih zrači”
1923.
Robert Andrews Millikan
SAD
“za njegov rad na elementarnom naboju elektriciteta i rad na fotoelektičnom efektu”
1924.
Karl Manne Georg Siegbahn
Švedska
“za otkrića i istraživanje na području spektroskopije X-zraka”
1925.
James Franck
Njemačka
“za njihovo otkriće zakona koji upravljaju utjecajem elektrona na atom”
Gustav Ludwig Hertz
Njemačka
1926.
Jean Baptiste Perrin
Francuska
“za rad na diskontinuiranoj strukturi materije, a naročito za otkriće sedimentacijske ravnoteže”
“za njegovu metodu kojom je omogućio da se tragovi električno nabijenih čestica vide pomoću kondenzacije”
1928.
Owen Willans Richardson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za istraživanje termioničkog fenomena i posebno za otkriće zakona koji nosi njegovo ime”
1929.
Louis de Broglie
Francuska
“za njegovo otkriće valne prirode elektrona”
1930.
Čandrasekara Venkata Raman
Indija
“za njegov rad na raspršenju svjetolsti i za otkriće efekta nazvanog po njemu”
1931.
Nije dodijeljena
1932.
Werner Heisenberg
Njemačka
“za stvaranje kvantne mehanike, čija je primjena, inter alia, dovela do otkrića alotropskih modifikacija vodika”
1933.
Erwin Schrödinger
Austrija
“za otkriće novih produktivih formi atomske teorije”
Paul Dirac
Ujedinjeno Kraljevstvo
1934.
Nije dodijeljena
1935.
James Chadwick
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za otkriće neutrona”
1936.
Victor Franz Hess
Austrija
“za otkriće kozmičke radijacije”
Carl David Anderson
SAD
“za otkriće pozitrona”
1937.
Clinton Joseph Davisson
SAD
“za njihovo eksperimentalno otkriće difrakcije elektrona u kristalima”
George Paget Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
1938.
Enrico Fermi
Italija
“za njegove demonstracije o postojanju novih radioaktivnih elemenata pomoću iradijacije neutrona i za njegovo povezano otkriće nuklearnih reakcija izazvanih sporim neutronima”
1939.
Ernest Lawrence
SAD
“za izum i razvoj ciklotrona i za rezultate dobivene njim, posebno za rezultate s umjetnim radioaktivnim elementima”
1940.
Nije dodijeljena
1941.
Nije dodijeljena
1942.
Nije dodijeljena
1943.
Otto Stern
SAD
“za njegov doprinos u razvoju metode molekularnih zraka i njegovo otkriće magnetskog momenta protona”
1944.
Isidor Isaac Rabi
SAD
“za njegovu metodu snimanja magnetskih svojstava atomske jezgre”
1945.
Wolfgang Pauli
Austrija
“za njegovo otkriće principa isključenja, znanog i kao Paulijev princip”
1946.
Percy Williams Bridgman
SAD
“za izum uređaja koji proizvodi izrazito visok tlak i za otkrića koja je napravio na polju fizike visokog tlaka”
1947.
Edward Appleton
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje fizike gornje atmosfere, a posebno zbog otkrića tako zvanog Appletonovog sloja”
1948.
Patrick Maynard Stuart Blackett
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegov razvoj Wilsonove komore i zbog njegovih otkrića na polju nuklearne fizike i kozmičke radijacije”
1949.
Hideki Jukava
Japan
“za njegovo predviđanje postojanja mezona na temelju teorijskog rada na nuklearnim silama”
1950.
Cecil Frank Powell
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće fotografske metode proučavanja nuklearnih procesa i njegova otkrića o mezonima koja je napravio pomoću ove metode”
1951.
John Douglas Cockcroft
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihov rad a transmutaciji atomske jezgre pomoću umjetno akceleriranih atomskih čestica”
Ernest Thomas Sinton Walton
Irska
1952.
Felix Bloch
SAD
“za njihov razvoj novih metoda za nuklearno magnetsko mjerenje i za otkrića povezana s time”
Edward Mills Purcell
SAD
1953.
Frits Zernike
Nizozemska
“za njegovu demonstraciju fazne kontrastne metode, a posebno zbog njegovog izuma kontrastno faznog mikroskopa”
1954.
Max Born
Ujedinjeno Kraljevstvo Njemačka
“za njegova fundamentalna istraživanja na polju kvantne mehanike, a posebno za njegovu statističku interpretaciju valne funkcije”
Walther Bothe
Njemačka
“za njegovu metodu slučajnosti i otkrića povezana s njom”
1955.
Willis Eugene Lamb
SAD
“za njegova otkrića vezana uz finu strukturu vodikovog spektra”
“za njihov rad na poluvodičima i za njihovo otkriće tranzistora”
Walter Houser Brattain
SAD
William Bradford Shockley
SAD
1957.
Tsung-Dao Lee
Kina
“za njihovo proučavanje paritetnih zakona koje je dovelo do važnih otkrića vezana uz elementarne čestice”
Chen Ning Yang
Kina
1958.
Pavel Aleksejevič Čerenkov
Ruska Federacija
“za njihovo otkriće i interpretaciju Čerenkovljevog zračenja”
Ilja Mihajlovič Frank
Ruska Federacija
Igor Jevgenjevič Tamm
Ruska Federacija
1959.
Owen Chamberlain
SAD
“za njihovo otkriće antiprotona”
Emilio Gino Segrè
Italija
1960.
Donald Arthur Glaser
SAD
“za otkriće komore na mjehuriće”
1961.
Robert Hofstadter
SAD
“za njegov rad na raspršivanju elektrona u atomskoj jezgri i za njegova otkrića o strukturi atomske jezgre koja je postigao pomoću tog rada”
Rudolf Ludwig Mössbauer
Njemačka
“za njegov rad na apsorpciji rezonancije γ-zračenja i povzenog otkrića efekta koji nosi njegovo ime”
1962.
Lev Davidovič Landau
Azerbajdžan
“za pionirske teorije u istraživanju kondenzirane tvari, posebno tekućeg helija”
1963.
Eugene Paul Wigner
SAD
“za doprinose teoriji atomske jezgre i elementarnih čestica, osobito kroz otkriće i primjenu osnovnih principa simetrije”
Maria Goeppert-Mayer
SAD
“za otkrića u vezi ljuskastom strukturom nuklearnih jezgara”
J. Hans D. Jensen
Njemačka
1964.
Nikolaj Genadijevič Basov
Ruska Federacija
“za fundamentalni rad na polju kvantne elektronike, koji je doveo do izrade oscilatora i pojačala temeljenih na maser-laser principu”
Aleksandar Mihajlovič Prohorov
Ruska Federacija
Charles Hard Townes
SAD
1965.
Richard Phillips Feynman
SAD
“za njihov fundamentalni rad na polju kvantne elektrodinamike, s dalekosežnim posljedicama za fiziku elementarnih čestica”
Julian Seymour Schwinger
SAD
Shin’ichirō Tomonaga
Japan
1966.
Alfred Kastler
Francuska
“za otkriće i razvoj optičkih metoda za proučavanje Hertzove rezonancije u atomima”
1967.
Hans Albrecht Bethe
SAD
“za doprinos u teoriji nuklearnih reakcija, posebno za otkrića bitna za razumjevanje stvaranja energije u zvijezdama”
1968.
Luis Alvarez
SAD
“za njegov odlučujući doprinos na polju fizike elementarnih čestica, posebno zbog otkrića velikog broja rezonancijskih stanja, koja su postignuta koristeći njegovu tehniku korištenja vodikove mjehuraste komore i analize podataka”
1969.
Murray Gell-Mann
SAD
“za doprinos i otkrića bitna za klasifikaciju elementarnih čestica i njihovih interakcija”
1970.
Hannes Olof Gösta Alfvén
Švedska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića na polju magnetne hidrodinamike s plodnim primjenama u različitim granama fizike plazme”
Louis Eugène Félix Néel
Francuska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića vezana uz antiferomagnetizam i feromagnetizam koja su dovela do važnih primjena u fizici čvrstih tvari”
1971.
Dennis Gabor
Ujedinjeno Kraljevstvo Mađarska
“za njegov izum i razvoj holografske metode”
1972.
John Bardeen
SAD
“za njihovu teoriju supravodljivosti, obično nazivanu BCS-teorija”
Leon Neil Cooper
SAD
John Robert Schrieffer
SAD
1973.
Leo Esaki
Japan
“za njihova eksperimentalna otkrića vezana fenomen tuneliranja u poluvodičima i supravodičima”
Ivar Giaever
SAD
Brian David Josephson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijsko predviđanje svojstava tuneliranja suprastruja kroz barijeru, konkretno, fenomen koji je danas općepoznat kao Josephsonov učinak”
1974.
Martin Ryle
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovo pionirsko istraživanje na polju radio astrofizike: Ryleu za promatranja i izume, posebice za tehniku sinteze aperture, i Hewishu za njegovu odlučujuću ulogu u otkriću pulsara”
Antony Hewish
Ujedinjeno Kraljevstvo
1975.
Aage Niels Bohr
Danska
“za otkriće veze između kolektivnog gibanja i gibanja čestica u atomskoj jezgri i razvoj teorije strukture atomske jezgre temeljen na toj vezi”
Ben Roy Mottelson
Danska
Leo James Rainwater
SAD
1976.
Burton Richter
SAD
“za njihov pionirski rad na otkriću teške elementarne čestice nove vrste”
Samuel Čao Čung Ting
SAD
1977.
Philip Warren Anderson
SAD
“za njihov temeljni teorijski doprinos u istraživanjima elektronske strukture magnetskih i neuređenih sistema”
Nevill Francis Mott
Ujedinjeno Kraljevstvo
John Hasbrouck Van Vleck
SAD
1978.
Pjotr Leonidovič Kapica
Ruska Federacija
“za inovacije i otkrića na prodručju fizike niskih temperatura (supratekućina)”
Arno Allan Penzias
SAD
“za otkriće pozadinskog mikrovalnog zračenja”
Robert Woodrow Wilson
SAD
1979.
Sheldon Lee Glashow
SAD
“za njihov doprinos teoriji unificirane slabe i elektromagnetske interakcije među elementarnim česticama, uključujući, inter alia, predviđanje slabe neutralne struje”
Abdus Salam
Pakistan
Steven Weinberg
SAD
1980.
James Watson Cronin
SAD
“za otkriće kršenja osnovnih principa simetrije u raspadu neutralnih K-mezona”
Val Logsdon Fitch
SAD
1981.
Nicolaas Bloembergen
SAD
“za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije”
Arthur Leonard Schawlow
SAD
Kai Manne Börje Siegbahn
Švedska
“za njegov doprinos razvoju visokorezolucijske elektronske spektroskopije”
1982.
Kenneth G. Wilson
SAD
“za njegovu teoriju za kritične fenomene vezane uz tranzicije faze”
1983.
Subramanjan Čandrasekar
SAD
“za njegova teorijska proučavanja fizikalnih procesa važnih za strukturu i evoluciju zvijezda”
William Alfred Fowler
SAD
“za njegova teorijska i eksperimentalna proučavanja nuklearnih reakcija važnih za formiranje kemijskih elemenata u svemiru”
1984.
Carlo Rubbia
Italija
“za njihove odlučujuće doprinose velikom projektu komunikatora slabih interakcija, koji je doveo do otkrića W i Z bozona”
Simon van der Meer
Nizozemska
1985.
Klaus von Klitzing
Njemačka
“za otkriće kvantiziranog Hallovog efekta”
1986.
Ernst Ruska
Njemačka
“za njegov fundamentalni rad na polju elektronske optike i za dizajniranje prvog elektronskog mikroskopa”
Gerd Binnig
Njemačka
“za njihov dizajn pretražnog mikroskopa s tuneliranjem”
Heinrich Rohrer
Švicarska
1987.
Johannes Georg Bednorz
Njemačka
“za njihov važan prodor u otkriću supravodljivosti u keramičkim materijalima”
“za metodu neutrino zraka i za demonstraciju duplikatne strukture leptona kroz otkriće mion neutrina”
Melvin Schwartz
SAD
Jack Steinberger
SAD
1989.
Norman Foster Ramsey
SAD
“za izum metode odvojenih oscilacijskih polja i njezinu primjenu u vodikovom maseru i ostalim atomskim satovima”
Hans Georg Dehmelt
SAD
“za razvoj ionske zamke”
Wolfgang Paul
Njemačka
1990.
Jerome I. Friedman
SAD
“za njihova istraživanja vezana uz duboko neelastično raspršivanje elektrona na protonima i vezanim neutronima, koja su bila od iznimne važnosti za razvoj kvarkovskog modela u fizici čestica”
Henry Way Kendall
SAD
Richard E. Taylor
Kanada
1991.
Pierre-Gilles de Gennes
Francuska
“za otkriće da metode razvijene za proučavanje fenomena reda u jednostavnim sustavima mogu biti generalizirane na malo kompleksnije forme tvari, kao što su tekući kristali i polimeri”
1992.
Georges Charpak
Francuska
“za izum i razvoj detektora čestica, naročito Višeanodnog proporcionalnog brojača”
1993.
Russell Alan Hulse
SAD
“za otkriće novog tipa pulsara, što je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije”
“za otkriće ubrzane ekspanzije svemira kroz opažanja udaljenih supernova”
Brian P. Schmidt
Australija SAD
Adam G. Riess
SAD
2012.
Serge Haroche
Francuska
” za revolucionarne eksperimentalne metode koji su omogućili direktnu manipulaciju kvantnim sistemima.”
David Jeffrey Wineland
SAD
2013.
François Englert
Belgija
“za teorijsko otkrivanje mehanizma, koji doprinosi našem razumijevanju podrijetla mase subatomskih čestica i koje je nedavno potvrđeno pronalaskom te predviđene fundamentalne čestice, od strane ATLAS i CMS eksperimenata u CERN-ovom Velikom hadronskom sudarivaču”
Peter Higgs
Ujedinjeno Kraljevstvo
2014.
Isamu Akasaki
Japan
“za otkriće učinkovitih plavosvjetlećih-emitirajućih dioda što je omogućilo svjetlije i energetski štedeće bijele izvore svjetlosti
Hiroshi Amano
Japan
Shuji Nakamura
Japan SAD
2015.
Takaaki Kajita
Japan
“za otkriće oscilacija okusa neutrina, koje je potvrdilo da neutrini imaju masu”
Arthur Bruce McDonald
Kanada
2016.
David J. Thouless
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijska otkrića topoloških faznih prijelaza i topoloških faza materije
.png)
.jpg)
.svg)
3.jpg)
.jpg)
