Dženan Midžić (Gimnazija Bihać, 4. razred) i Muhamed Numanović (Richmond Park Međunarodna škola Tuzla, 2. razred) osvojili su bronzane medalje, dok je Miodrag Ostojić (Tehnička škola “Mihajlo Pupin” Bijeljina, 3. razred) osvojio pohvalu.
Učenici su se takmičili u izradi eksperimentalnih i teorijskih zadataka, i to tokom dva dana u trajanju po pet sati. Svaka država je imala pravo prijaviti do pet učenika.
Iz Richmond Park Međunarodne škole u Tuzli su se zahvalili svima koji su na bilo koji način pomogli, naročito sponzorima i donatorima koji su finansijski pomogli da pokriju troškove učešća tima na Olimpijadi.
“Očekujemo da će naš tim stići na Međunarodni aerodrom u Sarajevu u utorak u 11.00 sati. Uprava škole čestita Društvu fizičara FBiH na čelu sa prof. Benjaminom Fetić, te svim učenicima na odličnom plasmanu, a posebno čestitamo našem učeniku Muhamedu Numanoviću koji je našu državu, kanton, grad i školu učinio ponovo ponosnim. Zahvaljujemo se i Vladi TK na podršci za Muhamedov odlazak na olimpijadu”, saopštili su.
Najbolje rezultate su postigli tradicionalno učenici iz Kine, Južne Koreje, Rusije, Rumunije, SAD-a i Indije.
Barem tako kaže Oscar Boykin. Diplomirao je fiziku na Tehnološkom institutu Georgia, a 2002. godine završio je doktorat fizike na UCLA. Ali prije četiri godine, fizičari sa Velikog hadronskog sudarača u Švicarskoj otkrili su Higgsov bozon, subatomsku česticu koju je prvi put predvidio šezdesetih godina. Kao što Boykin ističe, svi su to očekivali. Higs se nije upetljao u teorijske modele univerzuma. Ništa nije promijenilo niti je fizičarima dalo nešto novo čemu bi se mogli boriti. “Fizičari su uzbuđeni kada nešto nije u redu sa fizikom, a sada smo u situaciji u kojoj nema puno toga što nije u redu”, kaže on. “To je mjesto koje je obeshrabrujuće za fizičara.” Plus, plata nije previše dobra.
Boykin više nije fizičar. On je softverski inženjer u Silikonskoj dolini. I dobro je vrijeme da budete jedan od njih.
Boykin radi u Stripeu, startupu vrijednom 9 milijardi dolara koji pomaže tvrtkama da prihvate plaćanje na internetu. On pomaže u izgradnji i upravljanju softverskim sistemima koji prikupljaju podatke iz svih usluga kompanije, i radi na predviđanju budućnosti tih usluga, uključujući kada, gdje i kako će doći do lažnih transakcija. Kao fizičar, on je idealan za posao, koji zahtijeva i ekstremnu matematiku i apstraktnu misao. Pa ipak, za razliku od fizičara, on radi u polju koje sada nudi beskrajne izazove i mogućnosti. Plus, plata je velika.
Ako su fizika i softversko inženjerstvo subatomske čestice, Silicijska dolina se pretvorila u mjesto gdje se polja sudaraju. Boykin radi sa još tri fizičara u Stripeu. U decembru, kada je General Electric nabavio startup za mašinsko učenje Wise.io, CEO Jeff Immelt hvalio se da je upravo uhvatio kompaniju prepunu fizičara, a posebno astrofizičara UC Berkeleya Joshua Blooma. Softver za učenje mašinskog učenja H20, koji koristi 70.000 naučnika iz cijelog svijeta, izgrađen je uz pomoć švicarskog fizičara Arna Candela, koji je nekada radio u Nacionalnoj akceleratorskoj laboratoriji SLAC-a. Vijay Narayanan, Microsoft-ov šef nauke o podacima, je astrofizičar, a nekoliko drugih fizičara radi sa njim.
Nije namjerno, tačno. “Nismo otišli u dječji vrtić fizike i ukrali košaru djece”, kaže Stripe predsjednik i suosnivač John Collison. “Upravo se dogodilo.” I to se dešava u Silicijumskoj dolini. Jer strukturno i tehnološki, stvari koje gotovo svaka internet kompanija treba da radi su sve više prilagođene skupu vještina fizičara.
Prirodnjaci
Naravno, fizičari su igrali ulogu u kompjuterskoj tehnologiji još od najranijih dana, baš kao što su igrali ulogu u mnogim drugim oblastima. John Mauchly, koji je pomogao u dizajniranju ENIAC-a, jednog od najranijih kompjutera, bio je fizičar. Dennis Ritchie, otac programskog jezika C, je takođe bio.
Ali ovo je posebno zreo trenutak za fizičare u kompjuterskim tehnologijama, zahvaljujući usponu mašinskog učenja, gde mašine uče zadatke analizirajući ogromne količine podataka. Ovaj novi talas nauke o podacima i AI je nešto što fizičarima odgovara.
Između ostalog, industrija je prihvatila neuronske mreže, softver koji ima za cilj da oponaša strukturu ljudskog mozga. Ali ove neuronske mreže su zapravo samo matematika na ogromnoj skali, uglavnom linearnoj algebri i teoriji vjerovatnoće. Računari nisu nužno obučeni u ovim oblastima, ali fizičari jesu. “Jedina stvar koja je stvarno nova za fizičare jeste učenje kako optimizirati ove neuronske mreže, obučavajući ih, ali to je relativno jednostavno”, kaže Boykin. “Jedna tehnika se zove” Njutnov metod. “Njutn fizičar, a ne neki drugi Njutn.”
Chris Bishop, koji je na čelu Microsoftove istraživačke laboratorije u Kembridžu, osjećao se na isti način prije trideset godina, kada su duboke neuronske mreže počele pokazivati obećanja u akademskom svijetu. To ga je dovelo od fizike u strojno učenje. “Postoji nešto vrlo prirodno da fizičar ulazi u strojno učenje”, kaže on, “prirodnije od računarskog naučnika.”
Izazovni prostor
Prije deset godina, kaže Bojkin, mnogi njegovi stari fizičari prijatelji su se uselili u finansijski svijet. Isti okus matematike je takođe bio izuzetno koristan na Vol Stritu kao način predviđanja kuda će tržišta ići. Jedna od ključnih metoda je Black-Scholes Equation, sredstvo za određivanje vrijednosti finansijskog derivata. Ali, Black-Scholes je pomogao u podsticanju velikog sloma 2008. godine, a sada, Boykin i drugi fizičari kažu da se mnogo više njihovih kolega kreće u znanost o podacima i druge vrste računalnih tehnologija.
Ranije ove decenije, fizičari su došli u vrhunske tehnološke kompanije kako bi pomogli u izgradnji takozvanog Big Data softvera, sistema koji žongliraju podacima preko stotina ili čak hiljada strojeva. Na Twitteru, Boykin je pomogao da se izgradi onaj koji se zove Summingbird, a tri momka koji su se upoznali u odjelu fizike na MIT-u su izgradili sličan softver na startupu zvanom Cloudant. Fizičari znaju kako da obrađuju podatke – na MIT-u, Cloudantovi osnivači obrađivali su masivne skupove podataka iz od Velikog Hadronskog Kolajdera – i izgradnja ovih izuzetno kompleksnih sistema zahtjeva sopstvenu vrstu apstraktne misli. Onda, kada su ti sistemi izgrađeni, mnogi fizičari su pomogli da se upotrebe podaci koje su iskoristili.
U ranim danima Google-a, jedan od ključnih ljudi koji su izgradili masivno distribuirane sisteme u kompanijskoj strojarnici bio je Yonatan Zunger, koji je doktorirao teoriju struna iz Stanforda. A kada se Kevin Scott pridružio Googleovom oglasnom timu, zadužen za prikupljanje podataka iz čitavog Googlea i njegovo korištenje da predvidi koji su oglasi najvjerovatnije dobili najviše klikova, angažirao je nebrojene fizičare. Za razliku od mnogih kompjuterskih naučnika, oni su odgovarali vrlo eksperimentalnoj prirodi mašinskog učenja. “To je bilo gotovo kao laboratorijska znanost”, kaže Scott, sada glavni tehnološki direktor u LinkedInu.
Sad kad je Big Data softver uobičajen – Stripe koristi open source verziju onoga što je Boykin pomogao u izgradnji na Twitteru – to pomaže modelima strojnog učenja da pogone predviđanja unutar mnogih drugih kompanija. To fizičarima pruža čak i širi put u Silicijsku dolinu. U Stripeu, Boykin radi zajedno sa Robanom Kramer (doktor fizike, Columbia), Christian Anderson (magistar fizike, Harvard) i vođa tima Kelley Rivoire (prvostupnik fizike, MIT). Oni dolaze zato što su prilagođeni poslu. I dolaze zbog novca. Kao što Boykin kaže: “Plaće u tehnologiji su nesumnjivo apsurdne.” Ali oni dolaze i zato što ima toliko teških problema koje treba riješiti.
Anderson je napustio Harvard prije nego što je doktorirao jer je došao da vidi polje onako kako Boykin radi – kao intelektualnu potragu za opadajućim prinosima. Ali to nije slučaj na internetu. “Implicitno u” internetu “je opseg, pokrivenost,” kaže Anderson. “To čini prilike mnogo većim, ali i obogaćuje prostor za izazove, problemski prostor. Postoji intelektualni napredak.”
Budućnost Danas fizičari prelaze u kompanije iz Silikonske doline. Ali u godinama koje dolaze, sličan fenomen će se proširiti mnogo dalje. Mašinsko učenje će promjeniti ne samo kako svijet analizira podatke, već i kako gradi softver. Neuronske mreže već otkrivaju prepoznavanje slika, prepoznavanje govora, mašinsko prevođenje i samu prirodu softverskih interfejsa. Kao što kaže Kris Bišop (Microsoft), softversko inženjerstvo prelazi iz ručno izrađenog koda zasnovanog na logici na mode mašinskog učenja na osnovu vjerovatnoće i neizvesnosti. Kompanije kao što su Google i Facebook počinju da obučavaju svoje inženjere u ovom novom načinu razmišljanja. Na kraju, ostatak kompjuterskog svijeta će ga slijediti.
Drugim rečima, svi fizičari koji ulaze u oblast inženjera Silicijumske doline je znak mnogo veće promjene koja dolazi. Uskoro će svi inženjeri iz Silikonske doline se gurnuti u carstvo fizičara.
Fizičari su znanstvenici kojima je područje interesa i istraživanja fizika.
Fizičari proučavaju ponašanje i interakcije materije i energije u prostoru i vremenu, i takve pojave se nazivaju fizikalne pojave. Fizikalne teorije se najčešće izražavaju kao matematičke relacije. Osnovne pojave se nazivaju fizikalnim zakonima ili zakonima fizike. Međutim, i oni su samo provizorni kao i sve druge znanstvene teorije.
Fizičari istražuju i postavljaju temeljna načela o građi, općim svojstvima i kretanju materije, stvaranju i prijenosu energije te međudjelovanju materije i energije. Neki fizičari ova temeljna načela primjenjuju u teorijskim područjima, kao što su pitanja o prirodi vremena ili podrijetlu svemira, dok se drugi bave praktičnim problemima, npr. razvojem novih materijala, unapređenjem elektroničkih i optičkih instrumenata ili medicinske opreme.
Fizičari kreiraju i provode eksperimente rabeći lasere, ciklotrone, elektronske mikroskope, teleskope, velike spektrometre i druge uređaje. Sustavnim opažanjem, mjerenjima i analizama pokušavaju utvrditi zakonitosti koje opisuju prirodne sile, kao što su gravitacija, elektromagnetizam i nuklearna međudjelovanja. Pronalaze i mogućnosti primjene fizikalnih zakona i teorije u rješavanju problema na području nuklearne energije, elektronike, optike, telekomunikacija, tehnologije svemirskih letjelica, usavršanja medicinskih instrumenata i sl.
Neki od najpopularnijih i najpoznatijih fizičara svijeta su:
Na internet stranici quora.com ima i sekcija za fiziku, gdje se jako puno kvalitetnih odgovora na razna pitanja može pronaći. U svakoj sekciji, pa i u onoj za fiziku, postoje određene osobe koje su zvjezde te sekcije, pa tako za fiziku prva osoba na listi je izvjesni mađar Viktor T. Toth, koji je uradio preko 4 000 odgovora iz fizike i drugih oblasti, ima preko 15 000 sljedbenika i preko pola milijarde pogleda na njegove odgovore!
Slika: Viktor T. Toth, izvor: quora.com
Dojmilo me je što je Viktor samuki fizičar! Evo šta je rekao kao odgovor na pitanje da li se sam naučio fiziku i kako je to uradio:
“Da, ja sam uglavnom samouk. Imao sam dobar početak. Moja je srednja škola bila i ostaje do ovog datuma, vodeća srednja škola u Mađarskoj za matematiku. Osvojio sam ili završio na vrhu, na nekoliko nacionalnih prvenstva iz matematike. Studirao sam inženjering, ali radio sam s inženjerima i fizičarima u ranim danima mikrokompjuterske revolucije u Mađarskoj, što je bilo iznimno obrazovno. Ponosan sam na činjenicu da sam razumljivo vješti s lemljenjem, i to mi daje zahvalnost za fiziku kao znanost o opipljivim, mjerljivim stvarima.
Moj savjet drugima koji nose iste cipele kao i ja: Nemojte se obmanjivati. Neznanje nije isprika. Nemati dovoljno vremena nije isprika. Da, učenje moderne fizike je teško. Još se borim s mnogim konceptima i očekujem da ću se boriti do posljednjeg dana na ovoj Zemlji. Vidio sam previše pametnih ljudi da padnu u zamku, “Ja sam uvijek tako pametan, ako to ne mogu shvatiti bez napora, to ne može biti u redu” i ne želim slijediti njihov primjer. Nemojte pokušavati prepisati, poboljšati ili zamijeniti teoriju samo zato što niste uzeli vremena i niste se trudili temeljito ju razumjeti. Kada živite izvan akademskog okruženja, osobito je lako pasti u zamke kao što se možete promatrati kao pogrešno shvaćeni genije koji je zanemaren i odbijen od “režima”. Nemoj to raditi. Kao što moj primjer pokazuje, akademski “režim” neće vas odbiti samo zato što ste autsajder … ali ono što činite mora imati smisla i vaš argument mora se temeljiti na čvrstom znanju, a ne ignoriranju.”, (1)
Nobelova nagrada za fiziku vrijedi kao najviše priznanje za radove u oblasti fizike. Nagrada se dodjeljuje zajedno sa Nobelovom nagradom za fiziologiju ili medicinu, kemiju, književnost i ekonomiju, 10. prosinca, na dan kada je u Stockholmu preminuo Alfred Nobel, osnivač fonda iz kojeg se dodjeljuje nagrada.
Popis dobitnika Nobelove nagrade za fiziku od 1901. do danas (stranica u izradi)
Godina
Slika
Dobitnik
Država
Razlog
1901.
Wilhelm Conrad Röntgen
Njemačka
“za otkriće znamenitih zraka koje su kasnije nazvane po njemu”
1902.
Hendrik Antoon Lorentz
Nizozemska
“za njihovo istraživanje o utjecaju magnetizma na fenomen zračenja”
Pieter Zeeman
Nizozemska
1903.
Antoine Henri Becquerel
Francuska
“za njegovo otkriće spontane radioaktivnosti”
Pierre Curie
Francuska
“za njihovo zajedničko istraživanje fenomena radioaktivnosti kojeg je otkrio profesor Henri Becquerel”
Marie Curie
Poljska Francuska
1904.
John William Strutt Rayleigh
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje gustoća najvažnijih plinova i za njegovo otkriće argona koje je bilo vezano uz ta istraživanja”
1905.
Philipp Lenard
Njemačka
“za njegov rad na katodnim zrakama”
1906.
Joseph John Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegova teoretska i eksperimentalna istraživanja o provodnosti elektriciteta od strane pliova”
1907.
Albert Abraham Michelson
SAD
“za njegove optičke instrumente, te spektroskopska i meteorološka istraživanja koja je proveo uz njihovu pomoć”
1908.
Gabriel Lippmann
Francuska
“za njegovu metodu fotografskog reproduciranja boje temeljenom na fenomenu interferencije”
1909.
Guglielmo Marconi
Italija
“za njihov doprinos u razvoju bežične telegrafije”
Karl Ferdinand Braun
Njemačka
1910.
Johannes Diderik van der Waals
Nizozemska
“za njegov rad na jednadžbi stanja plinova i tekućina”
1911.
Wilhelm Wien
Njemačka
“za njegovo otkriće zakona o isijavanju topline”
1912.
Nils Gustaf Dalén
Švedska
“za njegov izum automatskih ventila koji su namijenjeni korištenju u svjetionicima zajedno s plinskim akumulatorima”
1913.
Heike Kamerlingh-Onnes
Nizozemska
“za njegova istraživanja o svojstvima materije na niskim temperaturama koja su na koncu dovela do proizvodnje tekućeg helija”
1914.
Max von Laue
Njemačka
“za njegovo otkriće difrakcije X-zraka u kristalima”
1915.
William Henry Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovu analizu strukture kristala pomoću X-zraka”
William Lawrence Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
1916.
Nije dodijeljena
1917.
Charles Glover Barkla
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće karakterističnog X-zračenja elemenata”
1918.
Max Planck
Njemačka
“za njegove zasluge u unaprijeđenju fizike koje je postigao otkrićem energetskog kvanta”
1919.
Johannes Stark
Njemačka
“za njegovo otkriće Dopplerovog efekta u anodnim zrakama i za podjelu spektralnih linija u električnim poljima”
1920.
Charles Édouard Guillaume
Švicarska
“za njegove zasluge oko poboljšanja preciznosti mjerenja u fizici kroz njegovo otkriće anomalija u legurama nikla i željeza”
1921.
Albert Einstein
Njemačka Švicarska
“za njegov doprinos teorijskoj fizici, a posebno za otkriće zakona fotoelektričnog efekta”
1922.
Niels Bohr
Danska
“za njegov doprinos u istraživanju strukture atoma i radijacije koja iz njih zrači”
1923.
Robert Andrews Millikan
SAD
“za njegov rad na elementarnom naboju elektriciteta i rad na fotoelektičnom efektu”
1924.
Karl Manne Georg Siegbahn
Švedska
“za otkrića i istraživanje na području spektroskopije X-zraka”
1925.
James Franck
Njemačka
“za njihovo otkriće zakona koji upravljaju utjecajem elektrona na atom”
Gustav Ludwig Hertz
Njemačka
1926.
Jean Baptiste Perrin
Francuska
“za rad na diskontinuiranoj strukturi materije, a naročito za otkriće sedimentacijske ravnoteže”
“za njegovu metodu kojom je omogućio da se tragovi električno nabijenih čestica vide pomoću kondenzacije”
1928.
Owen Willans Richardson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za istraživanje termioničkog fenomena i posebno za otkriće zakona koji nosi njegovo ime”
1929.
Louis de Broglie
Francuska
“za njegovo otkriće valne prirode elektrona”
1930.
Čandrasekara Venkata Raman
Indija
“za njegov rad na raspršenju svjetolsti i za otkriće efekta nazvanog po njemu”
1931.
Nije dodijeljena
1932.
Werner Heisenberg
Njemačka
“za stvaranje kvantne mehanike, čija je primjena, inter alia, dovela do otkrića alotropskih modifikacija vodika”
1933.
Erwin Schrödinger
Austrija
“za otkriće novih produktivih formi atomske teorije”
Paul Dirac
Ujedinjeno Kraljevstvo
1934.
Nije dodijeljena
1935.
James Chadwick
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za otkriće neutrona”
1936.
Victor Franz Hess
Austrija
“za otkriće kozmičke radijacije”
Carl David Anderson
SAD
“za otkriće pozitrona”
1937.
Clinton Joseph Davisson
SAD
“za njihovo eksperimentalno otkriće difrakcije elektrona u kristalima”
George Paget Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
1938.
Enrico Fermi
Italija
“za njegove demonstracije o postojanju novih radioaktivnih elemenata pomoću iradijacije neutrona i za njegovo povezano otkriće nuklearnih reakcija izazvanih sporim neutronima”
1939.
Ernest Lawrence
SAD
“za izum i razvoj ciklotrona i za rezultate dobivene njim, posebno za rezultate s umjetnim radioaktivnim elementima”
1940.
Nije dodijeljena
1941.
Nije dodijeljena
1942.
Nije dodijeljena
1943.
Otto Stern
SAD
“za njegov doprinos u razvoju metode molekularnih zraka i njegovo otkriće magnetskog momenta protona”
1944.
Isidor Isaac Rabi
SAD
“za njegovu metodu snimanja magnetskih svojstava atomske jezgre”
1945.
Wolfgang Pauli
Austrija
“za njegovo otkriće principa isključenja, znanog i kao Paulijev princip”
1946.
Percy Williams Bridgman
SAD
“za izum uređaja koji proizvodi izrazito visok tlak i za otkrića koja je napravio na polju fizike visokog tlaka”
1947.
Edward Appleton
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje fizike gornje atmosfere, a posebno zbog otkrića tako zvanog Appletonovog sloja”
1948.
Patrick Maynard Stuart Blackett
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegov razvoj Wilsonove komore i zbog njegovih otkrića na polju nuklearne fizike i kozmičke radijacije”
1949.
Hideki Jukava
Japan
“za njegovo predviđanje postojanja mezona na temelju teorijskog rada na nuklearnim silama”
1950.
Cecil Frank Powell
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće fotografske metode proučavanja nuklearnih procesa i njegova otkrića o mezonima koja je napravio pomoću ove metode”
1951.
John Douglas Cockcroft
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihov rad a transmutaciji atomske jezgre pomoću umjetno akceleriranih atomskih čestica”
Ernest Thomas Sinton Walton
Irska
1952.
Felix Bloch
SAD
“za njihov razvoj novih metoda za nuklearno magnetsko mjerenje i za otkrića povezana s time”
Edward Mills Purcell
SAD
1953.
Frits Zernike
Nizozemska
“za njegovu demonstraciju fazne kontrastne metode, a posebno zbog njegovog izuma kontrastno faznog mikroskopa”
1954.
Max Born
Ujedinjeno Kraljevstvo Njemačka
“za njegova fundamentalna istraživanja na polju kvantne mehanike, a posebno za njegovu statističku interpretaciju valne funkcije”
Walther Bothe
Njemačka
“za njegovu metodu slučajnosti i otkrića povezana s njom”
1955.
Willis Eugene Lamb
SAD
“za njegova otkrića vezana uz finu strukturu vodikovog spektra”
“za njihov rad na poluvodičima i za njihovo otkriće tranzistora”
Walter Houser Brattain
SAD
William Bradford Shockley
SAD
1957.
Tsung-Dao Lee
Kina
“za njihovo proučavanje paritetnih zakona koje je dovelo do važnih otkrića vezana uz elementarne čestice”
Chen Ning Yang
Kina
1958.
Pavel Aleksejevič Čerenkov
Ruska Federacija
“za njihovo otkriće i interpretaciju Čerenkovljevog zračenja”
Ilja Mihajlovič Frank
Ruska Federacija
Igor Jevgenjevič Tamm
Ruska Federacija
1959.
Owen Chamberlain
SAD
“za njihovo otkriće antiprotona”
Emilio Gino Segrè
Italija
1960.
Donald Arthur Glaser
SAD
“za otkriće komore na mjehuriće”
1961.
Robert Hofstadter
SAD
“za njegov rad na raspršivanju elektrona u atomskoj jezgri i za njegova otkrića o strukturi atomske jezgre koja je postigao pomoću tog rada”
Rudolf Ludwig Mössbauer
Njemačka
“za njegov rad na apsorpciji rezonancije γ-zračenja i povzenog otkrića efekta koji nosi njegovo ime”
1962.
Lev Davidovič Landau
Azerbajdžan
“za pionirske teorije u istraživanju kondenzirane tvari, posebno tekućeg helija”
1963.
Eugene Paul Wigner
SAD
“za doprinose teoriji atomske jezgre i elementarnih čestica, osobito kroz otkriće i primjenu osnovnih principa simetrije”
Maria Goeppert-Mayer
SAD
“za otkrića u vezi ljuskastom strukturom nuklearnih jezgara”
J. Hans D. Jensen
Njemačka
1964.
Nikolaj Genadijevič Basov
Ruska Federacija
“za fundamentalni rad na polju kvantne elektronike, koji je doveo do izrade oscilatora i pojačala temeljenih na maser-laser principu”
Aleksandar Mihajlovič Prohorov
Ruska Federacija
Charles Hard Townes
SAD
1965.
Richard Phillips Feynman
SAD
“za njihov fundamentalni rad na polju kvantne elektrodinamike, s dalekosežnim posljedicama za fiziku elementarnih čestica”
Julian Seymour Schwinger
SAD
Shin’ichirō Tomonaga
Japan
1966.
Alfred Kastler
Francuska
“za otkriće i razvoj optičkih metoda za proučavanje Hertzove rezonancije u atomima”
1967.
Hans Albrecht Bethe
SAD
“za doprinos u teoriji nuklearnih reakcija, posebno za otkrića bitna za razumjevanje stvaranja energije u zvijezdama”
1968.
Luis Alvarez
SAD
“za njegov odlučujući doprinos na polju fizike elementarnih čestica, posebno zbog otkrića velikog broja rezonancijskih stanja, koja su postignuta koristeći njegovu tehniku korištenja vodikove mjehuraste komore i analize podataka”
1969.
Murray Gell-Mann
SAD
“za doprinos i otkrića bitna za klasifikaciju elementarnih čestica i njihovih interakcija”
1970.
Hannes Olof Gösta Alfvén
Švedska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića na polju magnetne hidrodinamike s plodnim primjenama u različitim granama fizike plazme”
Louis Eugène Félix Néel
Francuska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića vezana uz antiferomagnetizam i feromagnetizam koja su dovela do važnih primjena u fizici čvrstih tvari”
1971.
Dennis Gabor
Ujedinjeno Kraljevstvo Mađarska
“za njegov izum i razvoj holografske metode”
1972.
John Bardeen
SAD
“za njihovu teoriju supravodljivosti, obično nazivanu BCS-teorija”
Leon Neil Cooper
SAD
John Robert Schrieffer
SAD
1973.
Leo Esaki
Japan
“za njihova eksperimentalna otkrića vezana fenomen tuneliranja u poluvodičima i supravodičima”
Ivar Giaever
SAD
Brian David Josephson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijsko predviđanje svojstava tuneliranja suprastruja kroz barijeru, konkretno, fenomen koji je danas općepoznat kao Josephsonov učinak”
1974.
Martin Ryle
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovo pionirsko istraživanje na polju radio astrofizike: Ryleu za promatranja i izume, posebice za tehniku sinteze aperture, i Hewishu za njegovu odlučujuću ulogu u otkriću pulsara”
Antony Hewish
Ujedinjeno Kraljevstvo
1975.
Aage Niels Bohr
Danska
“za otkriće veze između kolektivnog gibanja i gibanja čestica u atomskoj jezgri i razvoj teorije strukture atomske jezgre temeljen na toj vezi”
Ben Roy Mottelson
Danska
Leo James Rainwater
SAD
1976.
Burton Richter
SAD
“za njihov pionirski rad na otkriću teške elementarne čestice nove vrste”
Samuel Čao Čung Ting
SAD
1977.
Philip Warren Anderson
SAD
“za njihov temeljni teorijski doprinos u istraživanjima elektronske strukture magnetskih i neuređenih sistema”
Nevill Francis Mott
Ujedinjeno Kraljevstvo
John Hasbrouck Van Vleck
SAD
1978.
Pjotr Leonidovič Kapica
Ruska Federacija
“za inovacije i otkrića na prodručju fizike niskih temperatura (supratekućina)”
Arno Allan Penzias
SAD
“za otkriće pozadinskog mikrovalnog zračenja”
Robert Woodrow Wilson
SAD
1979.
Sheldon Lee Glashow
SAD
“za njihov doprinos teoriji unificirane slabe i elektromagnetske interakcije među elementarnim česticama, uključujući, inter alia, predviđanje slabe neutralne struje”
Abdus Salam
Pakistan
Steven Weinberg
SAD
1980.
James Watson Cronin
SAD
“za otkriće kršenja osnovnih principa simetrije u raspadu neutralnih K-mezona”
Val Logsdon Fitch
SAD
1981.
Nicolaas Bloembergen
SAD
“za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije”
Arthur Leonard Schawlow
SAD
Kai Manne Börje Siegbahn
Švedska
“za njegov doprinos razvoju visokorezolucijske elektronske spektroskopije”
1982.
Kenneth G. Wilson
SAD
“za njegovu teoriju za kritične fenomene vezane uz tranzicije faze”
1983.
Subramanjan Čandrasekar
SAD
“za njegova teorijska proučavanja fizikalnih procesa važnih za strukturu i evoluciju zvijezda”
William Alfred Fowler
SAD
“za njegova teorijska i eksperimentalna proučavanja nuklearnih reakcija važnih za formiranje kemijskih elemenata u svemiru”
1984.
Carlo Rubbia
Italija
“za njihove odlučujuće doprinose velikom projektu komunikatora slabih interakcija, koji je doveo do otkrića W i Z bozona”
Simon van der Meer
Nizozemska
1985.
Klaus von Klitzing
Njemačka
“za otkriće kvantiziranog Hallovog efekta”
1986.
Ernst Ruska
Njemačka
“za njegov fundamentalni rad na polju elektronske optike i za dizajniranje prvog elektronskog mikroskopa”
Gerd Binnig
Njemačka
“za njihov dizajn pretražnog mikroskopa s tuneliranjem”
Heinrich Rohrer
Švicarska
1987.
Johannes Georg Bednorz
Njemačka
“za njihov važan prodor u otkriću supravodljivosti u keramičkim materijalima”
“za metodu neutrino zraka i za demonstraciju duplikatne strukture leptona kroz otkriće mion neutrina”
Melvin Schwartz
SAD
Jack Steinberger
SAD
1989.
Norman Foster Ramsey
SAD
“za izum metode odvojenih oscilacijskih polja i njezinu primjenu u vodikovom maseru i ostalim atomskim satovima”
Hans Georg Dehmelt
SAD
“za razvoj ionske zamke”
Wolfgang Paul
Njemačka
1990.
Jerome I. Friedman
SAD
“za njihova istraživanja vezana uz duboko neelastično raspršivanje elektrona na protonima i vezanim neutronima, koja su bila od iznimne važnosti za razvoj kvarkovskog modela u fizici čestica”
Henry Way Kendall
SAD
Richard E. Taylor
Kanada
1991.
Pierre-Gilles de Gennes
Francuska
“za otkriće da metode razvijene za proučavanje fenomena reda u jednostavnim sustavima mogu biti generalizirane na malo kompleksnije forme tvari, kao što su tekući kristali i polimeri”
1992.
Georges Charpak
Francuska
“za izum i razvoj detektora čestica, naročito Višeanodnog proporcionalnog brojača”
1993.
Russell Alan Hulse
SAD
“za otkriće novog tipa pulsara, što je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije”
“za otkriće ubrzane ekspanzije svemira kroz opažanja udaljenih supernova”
Brian P. Schmidt
Australija SAD
Adam G. Riess
SAD
2012.
Serge Haroche
Francuska
” za revolucionarne eksperimentalne metode koji su omogućili direktnu manipulaciju kvantnim sistemima.”
David Jeffrey Wineland
SAD
2013.
François Englert
Belgija
“za teorijsko otkrivanje mehanizma, koji doprinosi našem razumijevanju podrijetla mase subatomskih čestica i koje je nedavno potvrđeno pronalaskom te predviđene fundamentalne čestice, od strane ATLAS i CMS eksperimenata u CERN-ovom Velikom hadronskom sudarivaču”
Peter Higgs
Ujedinjeno Kraljevstvo
2014.
Isamu Akasaki
Japan
“za otkriće učinkovitih plavosvjetlećih-emitirajućih dioda što je omogućilo svjetlije i energetski štedeće bijele izvore svjetlosti
Hiroshi Amano
Japan
Shuji Nakamura
Japan SAD
2015.
Takaaki Kajita
Japan
“za otkriće oscilacija okusa neutrina, koje je potvrdilo da neutrini imaju masu”
Arthur Bruce McDonald
Kanada
2016.
David J. Thouless
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijska otkrića topoloških faznih prijelaza i topoloških faza materije
Nobelova nagrada za fiziku vrijedi kao najviše priznanje za radove u oblasti fizike. Nagrada se dodjeljuje zajedno sa Nobelovom nagradom za fiziologiju ili medicinu, kemiju, književnost i ekonomiju, 10. prosinca, na dan kada je u Stockholmu preminuo Alfred Nobel, osnivač fonda iz kojeg se dodjeljuje nagrada.
Popis dobitnika Nobelove nagrade za fiziku od 1901. do danas (stranica u izradi)
Godina
Slika
Dobitnik
Država
Razlog
1901.
Wilhelm Conrad Röntgen
Njemačka
“za otkriće znamenitih zraka koje su kasnije nazvane po njemu”
1902.
Hendrik Antoon Lorentz
Nizozemska
“za njihovo istraživanje o utjecaju magnetizma na fenomen zračenja”
Pieter Zeeman
Nizozemska
1903.
Antoine Henri Becquerel
Francuska
“za njegovo otkriće spontane radioaktivnosti”
Pierre Curie
Francuska
“za njihovo zajedničko istraživanje fenomena radioaktivnosti kojeg je otkrio profesor Henri Becquerel”
Marie Curie
Poljska Francuska
1904.
John William Strutt Rayleigh
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje gustoća najvažnijih plinova i za njegovo otkriće argona koje je bilo vezano uz ta istraživanja”
1905.
Philipp Lenard
Njemačka
“za njegov rad na katodnim zrakama”
1906.
Joseph John Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegova teoretska i eksperimentalna istraživanja o provodnosti elektriciteta od strane pliova”
1907.
Albert Abraham Michelson
SAD
“za njegove optičke instrumente, te spektroskopska i meteorološka istraživanja koja je proveo uz njihovu pomoć”
1908.
Gabriel Lippmann
Francuska
“za njegovu metodu fotografskog reproduciranja boje temeljenom na fenomenu interferencije”
1909.
Guglielmo Marconi
Italija
“za njihov doprinos u razvoju bežične telegrafije”
Karl Ferdinand Braun
Njemačka
1910.
Johannes Diderik van der Waals
Nizozemska
“za njegov rad na jednadžbi stanja plinova i tekućina”
1911.
Wilhelm Wien
Njemačka
“za njegovo otkriće zakona o isijavanju topline”
1912.
Nils Gustaf Dalén
Švedska
“za njegov izum automatskih ventila koji su namijenjeni korištenju u svjetionicima zajedno s plinskim akumulatorima”
1913.
Heike Kamerlingh-Onnes
Nizozemska
“za njegova istraživanja o svojstvima materije na niskim temperaturama koja su na koncu dovela do proizvodnje tekućeg helija”
1914.
Max von Laue
Njemačka
“za njegovo otkriće difrakcije X-zraka u kristalima”
1915.
William Henry Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovu analizu strukture kristala pomoću X-zraka”
William Lawrence Bragg
Ujedinjeno Kraljevstvo
1916.
Nije dodijeljena
1917.
Charles Glover Barkla
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće karakterističnog X-zračenja elemenata”
1918.
Max Planck
Njemačka
“za njegove zasluge u unaprijeđenju fizike koje je postigao otkrićem energetskog kvanta”
1919.
Johannes Stark
Njemačka
“za njegovo otkriće Dopplerovog efekta u anodnim zrakama i za podjelu spektralnih linija u električnim poljima”
1920.
Charles Édouard Guillaume
Švicarska
“za njegove zasluge oko poboljšanja preciznosti mjerenja u fizici kroz njegovo otkriće anomalija u legurama nikla i željeza”
1921.
Albert Einstein
Njemačka Švicarska
“za njegov doprinos teorijskoj fizici, a posebno za otkriće zakona fotoelektričnog efekta”
1922.
Niels Bohr
Danska
“za njegov doprinos u istraživanju strukture atoma i radijacije koja iz njih zrači”
1923.
Robert Andrews Millikan
SAD
“za njegov rad na elementarnom naboju elektriciteta i rad na fotoelektičnom efektu”
1924.
Karl Manne Georg Siegbahn
Švedska
“za otkrića i istraživanje na području spektroskopije X-zraka”
1925.
James Franck
Njemačka
“za njihovo otkriće zakona koji upravljaju utjecajem elektrona na atom”
Gustav Ludwig Hertz
Njemačka
1926.
Jean Baptiste Perrin
Francuska
“za rad na diskontinuiranoj strukturi materije, a naročito za otkriće sedimentacijske ravnoteže”
“za njegovu metodu kojom je omogućio da se tragovi električno nabijenih čestica vide pomoću kondenzacije”
1928.
Owen Willans Richardson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za istraživanje termioničkog fenomena i posebno za otkriće zakona koji nosi njegovo ime”
1929.
Louis de Broglie
Francuska
“za njegovo otkriće valne prirode elektrona”
1930.
Čandrasekara Venkata Raman
Indija
“za njegov rad na raspršenju svjetolsti i za otkriće efekta nazvanog po njemu”
1931.
Nije dodijeljena
1932.
Werner Heisenberg
Njemačka
“za stvaranje kvantne mehanike, čija je primjena, inter alia, dovela do otkrića alotropskih modifikacija vodika”
1933.
Erwin Schrödinger
Austrija
“za otkriće novih produktivih formi atomske teorije”
Paul Dirac
Ujedinjeno Kraljevstvo
1934.
Nije dodijeljena
1935.
James Chadwick
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za otkriće neutrona”
1936.
Victor Franz Hess
Austrija
“za otkriće kozmičke radijacije”
Carl David Anderson
SAD
“za otkriće pozitrona”
1937.
Clinton Joseph Davisson
SAD
“za njihovo eksperimentalno otkriće difrakcije elektrona u kristalima”
George Paget Thomson
Ujedinjeno Kraljevstvo
1938.
Enrico Fermi
Italija
“za njegove demonstracije o postojanju novih radioaktivnih elemenata pomoću iradijacije neutrona i za njegovo povezano otkriće nuklearnih reakcija izazvanih sporim neutronima”
1939.
Ernest Lawrence
SAD
“za izum i razvoj ciklotrona i za rezultate dobivene njim, posebno za rezultate s umjetnim radioaktivnim elementima”
1940.
Nije dodijeljena
1941.
Nije dodijeljena
1942.
Nije dodijeljena
1943.
Otto Stern
SAD
“za njegov doprinos u razvoju metode molekularnih zraka i njegovo otkriće magnetskog momenta protona”
1944.
Isidor Isaac Rabi
SAD
“za njegovu metodu snimanja magnetskih svojstava atomske jezgre”
1945.
Wolfgang Pauli
Austrija
“za njegovo otkriće principa isključenja, znanog i kao Paulijev princip”
1946.
Percy Williams Bridgman
SAD
“za izum uređaja koji proizvodi izrazito visok tlak i za otkrića koja je napravio na polju fizike visokog tlaka”
1947.
Edward Appleton
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo istraživanje fizike gornje atmosfere, a posebno zbog otkrića tako zvanog Appletonovog sloja”
1948.
Patrick Maynard Stuart Blackett
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegov razvoj Wilsonove komore i zbog njegovih otkrića na polju nuklearne fizike i kozmičke radijacije”
1949.
Hideki Jukava
Japan
“za njegovo predviđanje postojanja mezona na temelju teorijskog rada na nuklearnim silama”
1950.
Cecil Frank Powell
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njegovo otkriće fotografske metode proučavanja nuklearnih procesa i njegova otkrića o mezonima koja je napravio pomoću ove metode”
1951.
John Douglas Cockcroft
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihov rad a transmutaciji atomske jezgre pomoću umjetno akceleriranih atomskih čestica”
Ernest Thomas Sinton Walton
Irska
1952.
Felix Bloch
SAD
“za njihov razvoj novih metoda za nuklearno magnetsko mjerenje i za otkrića povezana s time”
Edward Mills Purcell
SAD
1953.
Frits Zernike
Nizozemska
“za njegovu demonstraciju fazne kontrastne metode, a posebno zbog njegovog izuma kontrastno faznog mikroskopa”
1954.
Max Born
Ujedinjeno Kraljevstvo Njemačka
“za njegova fundamentalna istraživanja na polju kvantne mehanike, a posebno za njegovu statističku interpretaciju valne funkcije”
Walther Bothe
Njemačka
“za njegovu metodu slučajnosti i otkrića povezana s njom”
1955.
Willis Eugene Lamb
SAD
“za njegova otkrića vezana uz finu strukturu vodikovog spektra”
“za njihov rad na poluvodičima i za njihovo otkriće tranzistora”
Walter Houser Brattain
SAD
William Bradford Shockley
SAD
1957.
Tsung-Dao Lee
Kina
“za njihovo proučavanje paritetnih zakona koje je dovelo do važnih otkrića vezana uz elementarne čestice”
Chen Ning Yang
Kina
1958.
Pavel Aleksejevič Čerenkov
Ruska Federacija
“za njihovo otkriće i interpretaciju Čerenkovljevog zračenja”
Ilja Mihajlovič Frank
Ruska Federacija
Igor Jevgenjevič Tamm
Ruska Federacija
1959.
Owen Chamberlain
SAD
“za njihovo otkriće antiprotona”
Emilio Gino Segrè
Italija
1960.
Donald Arthur Glaser
SAD
“za otkriće komore na mjehuriće”
1961.
Robert Hofstadter
SAD
“za njegov rad na raspršivanju elektrona u atomskoj jezgri i za njegova otkrića o strukturi atomske jezgre koja je postigao pomoću tog rada”
Rudolf Ludwig Mössbauer
Njemačka
“za njegov rad na apsorpciji rezonancije γ-zračenja i povzenog otkrića efekta koji nosi njegovo ime”
1962.
Lev Davidovič Landau
Azerbajdžan
“za pionirske teorije u istraživanju kondenzirane tvari, posebno tekućeg helija”
1963.
Eugene Paul Wigner
SAD
“za doprinose teoriji atomske jezgre i elementarnih čestica, osobito kroz otkriće i primjenu osnovnih principa simetrije”
Maria Goeppert-Mayer
SAD
“za otkrića u vezi ljuskastom strukturom nuklearnih jezgara”
J. Hans D. Jensen
Njemačka
1964.
Nikolaj Genadijevič Basov
Ruska Federacija
“za fundamentalni rad na polju kvantne elektronike, koji je doveo do izrade oscilatora i pojačala temeljenih na maser-laser principu”
Aleksandar Mihajlovič Prohorov
Ruska Federacija
Charles Hard Townes
SAD
1965.
Richard Phillips Feynman
SAD
“za njihov fundamentalni rad na polju kvantne elektrodinamike, s dalekosežnim posljedicama za fiziku elementarnih čestica”
Julian Seymour Schwinger
SAD
Shin’ichirō Tomonaga
Japan
1966.
Alfred Kastler
Francuska
“za otkriće i razvoj optičkih metoda za proučavanje Hertzove rezonancije u atomima”
1967.
Hans Albrecht Bethe
SAD
“za doprinos u teoriji nuklearnih reakcija, posebno za otkrića bitna za razumjevanje stvaranja energije u zvijezdama”
1968.
Luis Alvarez
SAD
“za njegov odlučujući doprinos na polju fizike elementarnih čestica, posebno zbog otkrića velikog broja rezonancijskih stanja, koja su postignuta koristeći njegovu tehniku korištenja vodikove mjehuraste komore i analize podataka”
1969.
Murray Gell-Mann
SAD
“za doprinos i otkrića bitna za klasifikaciju elementarnih čestica i njihovih interakcija”
1970.
Hannes Olof Gösta Alfvén
Švedska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića na polju magnetne hidrodinamike s plodnim primjenama u različitim granama fizike plazme”
Louis Eugène Félix Néel
Francuska
“za njegov fundamentalni rad i otkrića vezana uz antiferomagnetizam i feromagnetizam koja su dovela do važnih primjena u fizici čvrstih tvari”
1971.
Dennis Gabor
Ujedinjeno Kraljevstvo Mađarska
“za njegov izum i razvoj holografske metode”
1972.
John Bardeen
SAD
“za njihovu teoriju supravodljivosti, obično nazivanu BCS-teorija”
Leon Neil Cooper
SAD
John Robert Schrieffer
SAD
1973.
Leo Esaki
Japan
“za njihova eksperimentalna otkrića vezana fenomen tuneliranja u poluvodičima i supravodičima”
Ivar Giaever
SAD
Brian David Josephson
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijsko predviđanje svojstava tuneliranja suprastruja kroz barijeru, konkretno, fenomen koji je danas općepoznat kao Josephsonov učinak”
1974.
Martin Ryle
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za njihovo pionirsko istraživanje na polju radio astrofizike: Ryleu za promatranja i izume, posebice za tehniku sinteze aperture, i Hewishu za njegovu odlučujuću ulogu u otkriću pulsara”
Antony Hewish
Ujedinjeno Kraljevstvo
1975.
Aage Niels Bohr
Danska
“za otkriće veze između kolektivnog gibanja i gibanja čestica u atomskoj jezgri i razvoj teorije strukture atomske jezgre temeljen na toj vezi”
Ben Roy Mottelson
Danska
Leo James Rainwater
SAD
1976.
Burton Richter
SAD
“za njihov pionirski rad na otkriću teške elementarne čestice nove vrste”
Samuel Čao Čung Ting
SAD
1977.
Philip Warren Anderson
SAD
“za njihov temeljni teorijski doprinos u istraživanjima elektronske strukture magnetskih i neuređenih sistema”
Nevill Francis Mott
Ujedinjeno Kraljevstvo
John Hasbrouck Van Vleck
SAD
1978.
Pjotr Leonidovič Kapica
Ruska Federacija
“za inovacije i otkrića na prodručju fizike niskih temperatura (supratekućina)”
Arno Allan Penzias
SAD
“za otkriće pozadinskog mikrovalnog zračenja”
Robert Woodrow Wilson
SAD
1979.
Sheldon Lee Glashow
SAD
“za njihov doprinos teoriji unificirane slabe i elektromagnetske interakcije među elementarnim česticama, uključujući, inter alia, predviđanje slabe neutralne struje”
Abdus Salam
Pakistan
Steven Weinberg
SAD
1980.
James Watson Cronin
SAD
“za otkriće kršenja osnovnih principa simetrije u raspadu neutralnih K-mezona”
Val Logsdon Fitch
SAD
1981.
Nicolaas Bloembergen
SAD
“za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije”
Arthur Leonard Schawlow
SAD
Kai Manne Börje Siegbahn
Švedska
“za njegov doprinos razvoju visokorezolucijske elektronske spektroskopije”
1982.
Kenneth G. Wilson
SAD
“za njegovu teoriju za kritične fenomene vezane uz tranzicije faze”
1983.
Subramanjan Čandrasekar
SAD
“za njegova teorijska proučavanja fizikalnih procesa važnih za strukturu i evoluciju zvijezda”
William Alfred Fowler
SAD
“za njegova teorijska i eksperimentalna proučavanja nuklearnih reakcija važnih za formiranje kemijskih elemenata u svemiru”
1984.
Carlo Rubbia
Italija
“za njihove odlučujuće doprinose velikom projektu komunikatora slabih interakcija, koji je doveo do otkrića W i Z bozona”
Simon van der Meer
Nizozemska
1985.
Klaus von Klitzing
Njemačka
“za otkriće kvantiziranog Hallovog efekta”
1986.
Ernst Ruska
Njemačka
“za njegov fundamentalni rad na polju elektronske optike i za dizajniranje prvog elektronskog mikroskopa”
Gerd Binnig
Njemačka
“za njihov dizajn pretražnog mikroskopa s tuneliranjem”
Heinrich Rohrer
Švicarska
1987.
Johannes Georg Bednorz
Njemačka
“za njihov važan prodor u otkriću supravodljivosti u keramičkim materijalima”
“za metodu neutrino zraka i za demonstraciju duplikatne strukture leptona kroz otkriće mion neutrina”
Melvin Schwartz
SAD
Jack Steinberger
SAD
1989.
Norman Foster Ramsey
SAD
“za izum metode odvojenih oscilacijskih polja i njezinu primjenu u vodikovom maseru i ostalim atomskim satovima”
Hans Georg Dehmelt
SAD
“za razvoj ionske zamke”
Wolfgang Paul
Njemačka
1990.
Jerome I. Friedman
SAD
“za njihova istraživanja vezana uz duboko neelastično raspršivanje elektrona na protonima i vezanim neutronima, koja su bila od iznimne važnosti za razvoj kvarkovskog modela u fizici čestica”
Henry Way Kendall
SAD
Richard E. Taylor
Kanada
1991.
Pierre-Gilles de Gennes
Francuska
“za otkriće da metode razvijene za proučavanje fenomena reda u jednostavnim sustavima mogu biti generalizirane na malo kompleksnije forme tvari, kao što su tekući kristali i polimeri”
1992.
Georges Charpak
Francuska
“za izum i razvoj detektora čestica, naročito Višeanodnog proporcionalnog brojača”
1993.
Russell Alan Hulse
SAD
“za otkriće novog tipa pulsara, što je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije”
“za otkriće ubrzane ekspanzije svemira kroz opažanja udaljenih supernova”
Brian P. Schmidt
Australija SAD
Adam G. Riess
SAD
2012.
Serge Haroche
Francuska
” za revolucionarne eksperimentalne metode koji su omogućili direktnu manipulaciju kvantnim sistemima.”
David Jeffrey Wineland
SAD
2013.
François Englert
Belgija
“za teorijsko otkrivanje mehanizma, koji doprinosi našem razumijevanju podrijetla mase subatomskih čestica i koje je nedavno potvrđeno pronalaskom te predviđene fundamentalne čestice, od strane ATLAS i CMS eksperimenata u CERN-ovom Velikom hadronskom sudarivaču”
Peter Higgs
Ujedinjeno Kraljevstvo
2014.
Isamu Akasaki
Japan
“za otkriće učinkovitih plavosvjetlećih-emitirajućih dioda što je omogućilo svjetlije i energetski štedeće bijele izvore svjetlosti
Hiroshi Amano
Japan
Shuji Nakamura
Japan SAD
2015.
Takaaki Kajita
Japan
“za otkriće oscilacija okusa neutrina, koje je potvrdilo da neutrini imaju masu”
Arthur Bruce McDonald
Kanada
2016.
David J. Thouless
Ujedinjeno Kraljevstvo
“za teorijska otkrića topoloških faznih prijelaza i topoloških faza materije
.png)
.jpg)
.svg)
3.jpg)
.jpg)
